Atmadharma magazine - Ank 167 (Original language). Page: 17.

: ૧૬ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૮૩ :

એમ જો વિશ્વાસ આવે તો જ તેને અનાદિઅનંતનું જ્ઞાન કઈ રીતે થાય છે તે ખ્યાલમાં આવે, અહા! અચિંત્ય
જ્ઞાનસામર્થ્યમાં અનાદિઅનંતકાળ તો ક્યાંય સમાઈ જાય છે, ને કાળ કરતાં ય અનંતગણું આકાશ પણ તેમાં
પરિપૂર્ણ જણાઈ જાય છે. આવું જ્ઞાન અને અતીન્દ્રિય આનંદ જેમને પરિપૂર્ણ પ્રગટી ગયા છે એવા પરમાત્માને
કેવલી કહો, શુદ્ધ કહો, જિન કહો, ઈશ્વર કહો, બુદ્ધ કહો, મહાવીર કહો, સીમંધર કહો, ‘સમયસાર’ કહો–ઈત્યાદિ
અનેક નામોથી કહેવાય છે.

તે પરમાત્મા ક્ષુધા–તૃષા–રોગાદિ દોષોથી રહિત છે તેથી તેમને ‘નિર્દોષ’ પણ કહેવાય છે. ભગવાનને

પરિપૂર્ણ જ્ઞાનપ્રકાશ પ્રગટી ગયો છે તેથી તેમને ‘પરમજ્યોતિ’ અથવા ‘ચૈતન્યસૂર્ય’ પણ કહેવાય છે. વળી
ભગવાનને ‘શાસ્તા’ એટલે કે ‘શાસક’ (શાસન કરનારા) પણ કહેવાય છે, કેમકે મોક્ષમાર્ગરૂપ ઉત્કૃષ્ટ
શાસનના ભગવાન નાયક છે. શાસન એટલે ઉપદેશ–શિખામણ; મોક્ષમાર્ગનો ઉત્કૃષ્ટ ઉપદેશ દેનારા હોવાથી
ભગવાન શાસક છે. વળી મોક્ષમાર્ગનું વિધાન (પ્રતિપાદન) કરનારા હોવાથી ભગવાનને ‘વિધાતા’ પણ કહે છે.
‘છો મોક્ષમાર્ગ વિધિ ધારણથી જ ધાતા’ એમ ભક્તામરસ્તુતિમાં પણ કહ્યું છે. કોઈ વિધાતા આવીને લેખ લખી
જાય છે, એ વાત તો ખોટી છે. એવો કોઈ આ જગતમાં વિધાતા નથી, પણ સર્વજ્ઞપરમાત્માના જ્ઞાનમાં ક્યારે શું
થયું–શું થાય છે ને શું થશે? તે બધું લખાઈ (જણાઈ) ગયું છે તેથી તેઓ જ વિધાતા છે. પોતે મોક્ષમાર્ગની વિધિ
(અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રને) ધારણ કરીને મુક્તિ પામ્યા ને બીજા જીવોને પણ તે મુક્તિમાર્ગનું વિધાન
કર્યું તેથી હે પરમાત્મા! આપ જ અમારા વિધાતા છો.

આ પ્રમાણે, સર્વજ્ઞતા અને પરિપૂર્ણ આનંદને પામેલા પરમાત્માનું સ્વરૂપ ઓળખીને, તેમના જુદા જુદા

અનેક ગુણોની અપેક્ષાથી તેમને જુદા જુદા અનેક નામોથી કહેવામાં આવે છે. એ ખાસ ધ્યાન રાખવું કે જેઓ
પરિપૂર્ણ જ્ઞાન ને આનંદને પામેલા હોય એવા પરમાત્માની જ આ વાત છે. બાકી જગતમાં મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવો
પરમાત્માનું સ્વરૂપ અનેક પ્રકારે વિપરીતપણે માની રહ્યા છે, તે બધાય સાચા છે એમ ન સમજવું.

બહિરાત્મા, અંતરાત્મા અને પરમાત્માનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ જે ઓળખે છે, તે તો બહિરાત્મપણું છોડીને,

।। ૬।।

હવે બહિરાત્મપણું છોડાવવા માટે આચાર્યદેવ તેનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટપણે ઓળખાવે છે; તેમાં પહેલાંં એ

બતાવે છે કે બહિરાત્માને દેહમાં જ આત્મબુદ્ધિ કેમ થઈ ગઈ છે? –

बहिरात्मेन्द्रियद्वारैरात्म ज्ञानपराङ्मुखः।

स्फुरितः स्वात्मनो देहमात्मत्वेनाध्यवस्यति।।७।।

બહિરાત્મા પોતાના આત્મજ્ઞાનથી પરાંગ્મુખ વર્તતો થકો, ઈન્દ્રિયો દ્વારા શરીરાદિ બાહ્ય પદાર્થોને જ

જાણવામાં તત્પર છે, આત્માને તો તે દેખતો નથી, તેથી તે શરીરને જ આત્મા તરીકે માની લ્યે છે, તેને દેહાધ્યાસ
થઈ ગયો છે, તેથી દેહથી પોતાનું જુદાપણું તેને ભાસતું જ નથી. જ્ઞાનને આમ–બહારમાં જ જોડે છે, ––પણ
અંદરમાં વાળતો નથી. બહારમાં ઈન્દ્રિયોના અવલંબને તો જડ દેખાય, કાંઈ આત્મા ન દેખાય; તેથી તે
બહિરાત્માને શરીરથી પૃથક્ આત્માનું અસ્તિત્વ ભાસતું જ નથી, તે તો શરીરને જ આત્મા માને છે. આહા! કેવી
ભ્રમણા!! કે પોતાનું અસ્તિત્વ જ પોતે ભૂલી ગયો! ને જડમાં જ પોતાનું અસ્તિત્વ માની બેઠો! ––એને સમાધિ
ક્યાંથી થાય?

***

< Previous Page Next Page >