જિંદગી વેપાર–ધંધા અને સંસારની લોહવાટ આડે જીવને ધર્મ સાંભળવાની દરકાર થતી નથી. ધર્મ સમજ્યા
વગર સ્વર્ગ–નરક–તિર્યંચ તેમજ મનુષ્ય ચાર ગતિના અવતાર અનંતવાર જીવે કર્યા છે, તેમાં ધર્મનું શ્રવણ પણ
જીવને બહુ દુર્લભ છે.
જિંદગી સુધીના ૨પ–પ૦ વર્ષ સુધી બધી જાતની અનુકૂળતા રહે ને કાંઈ પ્રતિકૂળતા ન આવે તેનો કેટલો વિચાર
કરે છે? તો હે જીવ! આ દેહ છૂટી જતાં બીજી જ ક્ષણે બીજો નવો દેહ મળશે, આ દેહ અને સંયોગો પલટીને
બીજો જ અવતાર મળશે, તો તે આખા અવતારમાં સુખ થાય ને દુઃખ ન થાય––તેને માટે તેં કાંઈ ઉપાય કર્યો?
જો આ ભવ પછી બીજા ભવનો વિચાર કરે તો કાંઈક હિતનો ઉપાય કરે. ભાઈ, આ દેહ જેટલો જ શું તારો
આત્મા છે? કે આત્મા પછી રહેવાનો છે? આત્મા તો કાયમ રહેવાનો છે. આ દેહ છૂટતાં તરત જ બીજો અવતાર
શરૂ થઈ જશે; તો બીજા અવતારમાં આત્માનું શું થશે? તેનો તો વિચાર કર.
ચૂક્યો છે.
દાનાદિના પરિણામ કરીને પુણ્ય બાંધનાર જીવ સ્વર્ગમાં જાય છે. સ્વર્ગમાં પણ જીવ અનંતવાર જઈ આવ્યો.
મનુષ્ય અવતાર તો અનંતકાળે બહુ દુર્લભ છે, તેમાં સંતોનો ઉપદેશ છે કે હવે આત્માનું ભાન કરીને
સંસારચક્રમાંથી બહાર નીકળો. જેમ નદીમાં કોઈ રમતો હોય ને પાછળ મોટું ઘોડાપૂર આવતું હોય, ત્યાં કોઈ
શિખામણ આપે કે– ‘ભાઈ, ઝટ બહાર નીકળી જાઓ, નહિ તો પાછળ મોટું પૂર આવે છે તેમાં તણાઈ જશો’...
છતાં જો ન નીકળે તો શું થાય? તણાઈને દરિયા ભેગો થાય ને ડૂબી જાય. તેમ અનંતઅનંતકાળે મનુષ્ય અવતાર
મળ્યો, તેમાં પાછળ મૃત્યુરૂપી ઘોડાપૂર ચાલ્યું આવે છે... સંતોનો ઉપદેશ છે કે અરે જીવો! આ અલ્પજીવનમાં
આત્માને ઓળખો. સત્–સમાગમે જો આત્માનું ભાન ન કર્યું ને એમ ને એમ ધંધાવેપારમાં જીવન ગુમાવ્યું તો
આયુષ્ય પૂરું થતાં આત્મા ચાર ગતિના દરિયામાં ડૂબી જશે; માટે સત્સમાગમે આત્માના ધર્મનું શ્રવણ–મનન
કરવું જોઈએ.