Atmadharma magazine - Ank 169
(Year 15 - Vir Nirvana Samvat 2484, A.D. 1958).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 18 of 21

background image
કારતકઃ ૨૪૮૪ઃ૧૭ઃ
(મોક્ષઅધિકાર
ઉપરના પ્રવચનોમાંથીઃ
વીર સં. ૨૪૮૩
શ્રાવણ સુદ ૧૧થી શરૂ.)
જિજ્ઞાસુઓને સમજવામાં સુગમતા પડે તે માટે આ વિષય
પ્રશ્નોત્તરરૂપે રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.
(ગતાંકથી ચાલુ)
(શરૂઆતમાં આચાર્ય ભગવાને એમ સમજાવ્યું કે, આત્મા અને બંધને સર્વથા જુદા કરવા તે મોક્ષ છે;
અને પ્રજ્ઞારૂપી છીણી વડે એટલે કે ભેદજ્ઞાન વડે તેમને જુદા કરાય છે. પ્રથમ તો આત્મા અને બંધ એ બંનેના
ભિન્ન ભિન્ન લક્ષણો ઓળખવા અને પછી તેમની સૂક્ષ્મ સંધિની વચમાં પ્રજ્ઞા–છીણીને ઉગ્ર પુરુષાર્થવડે
પટકવી. એ રીતે પ્રજ્ઞાછીણીવડે આત્માને અને બંધને ભિન્ન કરીને આત્માને તો ગ્રહણ કરવો એટલે કે તેમાં
એકાગ્ર થવું, ને બંધને તો છોડવો; – આ મોક્ષનો ઉપાય છે. તેનું સ્પષ્ટીકરણ ચાલે છે.)
(૬૪) પ્રશ્નઃ– પ્રજ્ઞાછીણી વડે આત્મા અને બંધનું ભેદજ્ઞાન કરતાં શું થાય?
ઉત્તરઃ– પ્રજ્ઞાછીણી વડે ભેદજ્ઞાન કરતાં જ આત્મામાં મોક્ષના સંદેશા આવી જાય, આત્મામાં સિદ્ધભગવાન જેવા
પરમ આનંદનો નમૂનો આવી જાય.
(૬પ) પ્રશ્નઃ– જેઓ મોક્ષ પામ્યા તેઓ કઈ રીતે પામ્યા છે?
ઉત્તરઃ– જેઓ મોક્ષ પામ્યા તેઓ પ્રજ્ઞાછીણીવડે આત્મા અને બંધનું ભેદજ્ઞાન કરીને મોક્ષ પામ્યા છે.–
भेदविज्ञानतः सिद्धाः सिद्धा ये किल केचन।
(૬૬) પ્રશ્નઃ– આત્માને પકડવા માટે શું જોઈએ?
ઉત્તરઃ– આત્માને પકડવા માટે પહેલાં તેની રીત જાણવાની ધીરજ જોઈએ. પહેલાં અંતરમાં ધીરજથી આત્માના
લક્ષણને ઓળખે તો આત્મા પકડાય.
(૬૭) પ્રશ્નઃ– આત્માનું લક્ષણ શું છે?
ઉત્તરઃ– આત્માનું સ્વલક્ષણ ચૈતન્ય છે.
(૬૮) પ્રશ્નઃ– તે ચૈતન્યલક્ષણ કેવું છે?
ઉત્તરઃ– ચૈતન્યલક્ષણ અન્ય દ્રવ્યોથી અસાધારણ છે.
(૬૯) પ્રશ્નઃ– અસાધારણ એટલે શું?
ઉત્તરઃ– અસાધારણ એટલે બીજામાં ન હોય તેવું. આત્માનું ચૈતન્ય લક્ષણ આત્મામાં જ છે ને આત્મા સિવાય
બીજામાં નથી, તેથી તે અસાધારણ લક્ષણ છે.
(૭૦) પ્રશ્નઃ– તે ચૈતન્યલક્ષણ વડે શું લક્ષિત કરવું?
ઉત્તરઃ– તે ચૈતન્યલક્ષણ જે જે ગુણોમાં ને પર્યાયોમાં રહેલું છે તે સર્વે ગુણો–પર્યાયો આત્મા છે–એમ લક્ષિત કરવું.
(૭૧) પ્રશ્નઃ– આત્માનું હિત કરવા માટે કોને અગ્ર (મુખ્ય) કરવું?
ઉત્તરઃ– ચૈતન્યલક્ષણને અગ્ર કરવાથી આત્મા પકડાય છે ને આત્માનું હિત થાય છે; પણ રાગ લક્ષણને અગ્ર
કરવાથી તેના વડે આત્મા લક્ષમાં નથી આવતો, માટે તેમાં આત્માનું હિત નથી.