કારતકઃ ૨૪૮૪ઃ૧૯ઃ
ઉત્તરઃ– ના, ચૈતન્ય વિનાનો આત્મા કદી સંભવતો નથી.
(૯૦) પ્રશ્નઃ– રાગ વિનાનો આત્મા હોય?
ઉત્તરઃ– હા; રાગ વિના પણ આત્મલાભ સંભવે છે. કેવળજ્ઞાનાદિ અવસ્થામાં વર્તતો આત્મા રાગ વગરનો જ છે.
(૯૧) પ્રશ્નઃ– રાગ વડે મોક્ષ કેમ ન થાય?
ઉત્તરઃ– મોક્ષદશા થતાં રાગ તો આત્મામાંથી નીકળી જાય છે; જે આત્મામાંથી નીકળી જાય તેના વડે મોક્ષપ્રાપ્તિ
કેમ થાય?
(૯૨) પ્રશ્નઃ– રાગાદિ તે મોક્ષનું કારણ કેમ નથી?
ઉત્તરઃ– કેમકે તે રાગાદિ આત્માનો સ્વભાવ નથી, માટે તે મોક્ષનું કારણ નથી.
(૯૩) પ્રશ્નઃ– રાગાદિ આત્માનો સ્વભાવ કેમ નથી?
ઉત્તરઃ– કેમકે જો રાગાદિ આત્માનો સ્વભાવ હોય તો આત્મા તેનાથી રહિત કદી થઈ શકે નહિ, પરંતુ કેવળજ્ઞાનાદિ
અવસ્થામાં તો આત્મા રાગ રહિત થઈ જાય છે, –માટે નક્કી થાય છે કે તે રાગાદિ આત્માનો સ્વભાવ નથી.
(૯૪) પ્રશ્નઃ– રાગાદિ તે આત્મા નથી તો તે કયું તત્ત્વ છે?
ઉત્તરઃ– રાગાદિ તે બંધતત્ત્વસ્વરૂપ છે.
(૯પ) પ્રશ્નઃ– રાગાદિક તે બંધતત્ત્વ છે, એમ ક્યારે જાણ્યું કહેવાય?
ઉત્તરઃ– હું રાગાદિકથી ભિન્ન જ્ઞાન સ્વભાવી છું, ને આ રાગાદિક ભાવો મારાથી ભિન્ન, મારા જ્ઞાનના જ્ઞેય
છે–એમ જ્યારે સ્વસન્મુખ થઈને જાણે ત્યારે આત્માને તેમજ બંધતત્ત્વને જાણ્યા કહેવાય.
(૯૬) પ્રશ્નઃ– મોક્ષાર્થી જીવ કેવો હોય?
ઉત્તરઃ– મોક્ષાર્થી જીવ મોક્ષના કારણને આદરે છે પણ બંધના કારણને આદરતો નથી, રાગાદિ ભાવોને તે
બંધના કારણ તરીકે જાણે છે તેથી તેને તે આદરણીય માનતો નથી. સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગને તે
આદરણીય માને છે.
(૯૩) પ્રશ્નઃ– સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ જે મોક્ષમાર્ગ છે તે કોને અવલંબે છે?
ઉત્તરઃ– સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ જે મોક્ષમાર્ગ છે તે શુદ્ધ આત્માને જ અવલંબે છે, રાગને કે પરને
અવલંબતો નથી. પરથી ને રાગથી તો તે રત્નત્રયમાર્ગ અત્યંત ઉદાસીન છે.
(૯૮) પ્રશ્નઃ– આવો મોક્ષમાર્ગ પ્રગટ કરવા માટે શું કરવું જોઈએ?
ઉત્તરઃ– આવો મોક્ષમાર્ગ પ્રગટ કરવા માટે પ્રથમ તો બરાબર નિર્ણય કરવો જોઈએ કે મારું મોક્ષસાધન મારા
આત્માના અવલંબને છે, એ સિવાય બહારમાં કોઈના અવલંબને કે રાગના અવલંબને મારું મોક્ષસાધન નથી–આવો
નિર્ણય કરીને, ભેદજ્ઞાનના બળે વારંવાર અંતર્મુખ થવાનો અભ્યાસ કરવાથી, શુદ્ધાત્માના આશ્રયે મોક્ષમાર્ગ પ્રગટે છે.
(૯૯) પ્રશ્નઃ– મોક્ષાર્થીઓએ કેવા સિદ્ધાંતનું સેવન કરવું?
ઉત્તરઃ– મોક્ષાર્થીઓ આ સિદ્ધાંતનું સેવન કરો કે ‘હું તો શુદ્ધ ચૈતન્યમાત્ર એક પરમ જ્યોતિ સદાય છું; અને આ
જે ભિન્ન લક્ષણવાળા વિવિધ પ્રકારના ભાવો પ્રગટ થાય છે તે હું નથી, કારણ કે તે બધાય મને પરદ્રવ્ય છે.’
(૧૦૦) પ્રશ્નઃ– શ્રી ગુરુનો આ ઉપદેશ પામીને શું કરવું?
ઉત્તરઃ– શ્રી ગુરુનો ઉપદેશ પામીને, આત્મા અને બંધ બંનેના જુદા જુદા લક્ષણો ઓળખીને તેમને ભિન્ન
ભિન્ન અનુભવવાં; આત્માને તો પોતાના ચૈતન્યસ્વરૂપમાં મગ્ન કરવો, ને બંધને પોતાથી ભિન્ન જાણી છોડવો–આમ
કરવાથી મોક્ષપદ પમાય છે.
–––––––––––––––
કાયાની વિસારી માયા સ્વરૂપે શમાયા એવા,
નિર્ગ્રંથનો પંથ ભવઅંતનો ઉપાય છે.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના ઉપરોક્ત વચનામૃત આત્મધર્મના ગયા અંકમાં છપાયેલ છે, પરંતુ તેમાં “અમોઘ” શબ્દ
ભૂલથી વધારે છપાઈ ગયો છે.
–––––––––––––––
આત્મધર્મના ગ્રાહકોનેઃ–
‘આત્મધર્મ’ માસિકને અંગે જે કંઈ ફરિયાદ કે સૂચન કરવાનું હોય તે, પંદર દિવસમાં “જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર
ટ્રસ્ટ–‘સોનગઢ” ના સીરનામે કરવી.
આ અંકથી ‘આત્મધર્મ’ નું નવું વરસ શરૂ થાય છે.
‘આત્મધર્મ’ નું લવાજમ રૂા. ત્રણને બદલે રૂા. ચાર લેવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
આપે આપનું નવા વરસનું લવાજમ ન મોકલ્યું હોય તો કા. શુ. ૧પ સુધીમાં મોકલી આપવા વિનંતી છે.
ત્યારબાદ વી. પી. કરવામાં આવશે.