(૧૧પ) પ્રશ્નઃ– વ્યવહારના શુભરાગવડે આત્માનું ગ્રહણ કેમ ન થાય?
ઉત્તરઃ– રાગથી આત્માનું ગ્રહણ નથી થતું, કેમકે રાગથી તો આત્માને જુદો કર્યો છે; તો જેનાથી આત્માને જુદો કર્યો
જ બતાવી ગયા છીએ.
ઉત્તરઃ– ના; શુભરાગ તે કારણ ને સ્વરૂપસ્થિરતા તેનું કાર્ય એમ કેમ હોય? શુભરાગ તો બંધનું કારણ છે ને સ્વરૂપ–
તે સ્વરૂપસ્થિરતાનું કારણ નથી.
ઉત્તરઃ– આત્માને ગ્રહવો એટલે આત્મામાં સ્થિર થવું. જેમ જ્ઞાનને અંતર્મુખ કરીને પ્રજ્ઞાવડે ભેદજ્ઞાન કર્યું, તેમ જ્ઞાનને
જે ચેતનારો તે જ હું,
બાકી બધા જે ભાવ તે સૌ
મુજ થકી પર જાણવું. ૨૯૭
સ્વલક્ષણોથી લક્ષ્ય જે આ બાકીના વ્યવહારરૂપ ભાવો છે તે બધાય, ચેતકપણારૂપી વ્યાપકના વ્યાપ્ય નહિ થતા
હોવાથી, મારાથી અત્યંત ભિન્ન છે.–આ પ્રમાણે પ્રજ્ઞાવડે આત્મામાં અનુભવ કરવો. આ જ પ્રજ્ઞાવડે આત્માને
ગ્રહણ કરવાની રીત છે. આ સિવાય બીજી કોઈ રીતે (–રાગાદિ વ્યવહાર ભાવોના અવલંબને) આત્માનું
ગ્રહણ થઈ શકતું નથી.
ઉત્તરઃ– વ્યવહારરૂપ ભાવો ચૈતન્યલક્ષણથી ભિન્ન છે.
(૧૨૧) પ્રશ્નઃ– સમ્યગ્દ્રષ્ટિનો વ્યવહાર કેવો છે?
ઉત્તરઃ– સમ્યગ્દ્રષ્ટિનો શુભરાગરૂપ વ્યવહાર તે પણ ચૈતન્યલક્ષણથી ભિન્ન છે, ને તે બંધનું કારણ છે.
(૧૨૨) પ્રશ્નઃ– શુભરાગરૂપ વ્યવહારથી શું લક્ષ્ય થાય છે?
ઉત્તરઃ– શુભરાગરૂપ વ્યવહારથી બંધ લક્ષ્ય થાય છે, તેનાથી આત્મા લક્ષિત નથી થતો.
(૧૨૩) પ્રશ્નઃ– પ્રજ્ઞા કોને અવલંબનારી છે?
ઉત્તરઃ– પ્રજ્ઞા આત્માના ચૈતન્યલક્ષણને જ અવલંબનારી છે, રાગાદિને અવલંબનારી નથી.
(૧૨૪) પ્રશ્નઃ– વ્યવહારના અવલંબનવડે આત્માનું ગ્રહણ કેમ થતું નથી.
ઉત્તરઃ– કેમકે વ્યવહાર તો બંધમાર્ગને અનુસરે છે, તેથી તે વ્યવહારના અવલંબનવડે તો બંધનું જ ગ્રહણ થાય છે, પણ
ઉત્તરઃ– આત્માના સ્વભાવમાં તે રાગાદિ વ્યવહારરૂપ ભાવોનો અત્યંત અભાવ છે.
(૧૨૬) પ્રશ્નઃ– ન્યાય શાસ્ત્રોમાં જે પ્રાક્–પ્રધ્વંસ આદિ ચાર પ્રકારના અભાવ કહ્યા છે તેમાંથી આ ‘અભાવ’ કયા