ઃ૪ઃ આત્મધર્મઃ ૧૭૦
ભરત–વૈરાગ્ય
વીંછીયાના ભાઈશ્રી હિંમતલાલ વાલજીભાઈએ બાલપદ્મપુરાણના આધારે
આ સંવાદ તૈયાર કર્યો હતો; અને વીંછીયા–પાઠશાળાના વિદ્યાર્થીઓએ કારતક સુદ
એકમના રોજ સોનગઢમાં ભજવ્યો હતો. જિજ્ઞાસુઓને પ્રિય હોવાથી તે અહીં
પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યો છે.
(શ્રી દશરથ રાજા દરબાર ભરીને બેઠા છે; સામંતો અને મંત્રી તથા નાયબમંત્રી બાજુમાં બેઠા છે શરૂઆતમાં
જિનેન્દ્રભગવાનના જયકારપૂર્વક પાંચ બાળકો નીચે મુજબ મંગલાચરણ કરે છે.)
मंगलं भगवान् वीरो मंगलं गौतमो गणी।
मंगलं कुंदकुंदार्यो जैनधर्मोऽस्तु मंगलं।।
सर्वमंगल्यमांगल्यम् सर्वकल्याणकारकं।
प्रधानं सर्वधर्माणां जैनं जयतु शासनम्।।
(ગીત)
ધન્ય– મુનિશ્વર આતમહિતમેં છોડ દિયા પરિવાર,
–કિ તુમને છોડા સબ ઘરબાર.
ધન છોડા વૈભવ સબ છોડા, સમજા જગત અસાર,
કિ તુમને છોડા સબ સંસાર.
ધન્ય ભરતજી આતમહિતમેં છોડ દિયા પરિવાર,
કિ તુમને છોડા સબ સંસાર...
કાયાસે મમતા કો ટારી,
કરતે સહન પરિસહ ભારી;
પંચ મહાવ્રતકે હો ધારી,
તીન રતન કે બને ભંડારી;
આત્મસ્વરૂપમેં ઝૂલતે કરતે,
નિજ આતમ ઉદ્ધાર.. કિ તુમને૦ (૧)
રાગદ્વેષ સબ તુમને ત્યાગે,
વૈર વિરોધ હૃદયસે ભાગે;
પરમ આતમકે અનુરાગે,
વૈર કર્મ પલાયન ભાગે;
સત્–સન્દેશ સુના ભવિજનકા
કરતે બેડા પાર...કિ તુમને૦ (૨)
હોય દિગંબર વનમેં વિચરતે,
નિશ્ચલ હોય ધ્યાન જબ ધરતે;
નિજપદકે આનંદમેં ઝૂલતે,
ઉપશમરસકી ધાર વરસતે;
મુદ્રા સૌમ્ય નીરખકર ‘વૃદ્ધિ’
નમતા વારંવાર... કિ તુમને૦ (૩)
ધન્ય ભરતજી આતમહિતમેં
છોડ દિયા પરિવાર...કિ તુમને...
દશરથઃ– અહો! આ રાજપાટ, રાણીઓ અને સુવર્ણના આ રાજમહેલો બધું આજે તુચ્છ ભાસે છે, ક્ષણિક અને
નાશવાન જણાય છે. અરે! આ શરીરને પણ ગમે તેટલી સજાવટથી શણગારવામાં આવે છતાં કાળક્રમે
તે શિથિલ થઈ જાય છે, વીજળીના ચમકારાની પેઠે તે નાશ પામી જાય છે. વિશ્વના કોઈ પદાર્થો, માણેક
કે મહેલો, પત્ની કે પુત્રો, એ કોઈ જીવને શરણભૂત નથી. વિશ્વના પદાર્થોમાં ક્યાંય સુખ, શાંતિ કે
સમાધિ નથી. અહો ધન્ય તે જીવન! ધન્ય તે મુનિપદ!