Atmadharma magazine - Ank 170
(Year 15 - Vir Nirvana Samvat 2484, A.D. 1958).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 25

background image
ઃ૮ઃ આત્મધર્મઃ ૧૭૦
પવિત્ર મોક્ષદશાને પામ્યા, તે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રથી જ પામ્યા છે, નહિ કે વ્યવહારધર્મથી;
માટે નિશ્ચય રત્નત્રયની આરાધના તે જ મુક્તિનો પંથ છે, ને હવે અમે મુનિ થઈને તેને જ આરાધવા
માંગીએ છીએ.
શેઠઃ– અરે રાજકુમાર! આપનું તત્ત્વજ્ઞાન ઘણું ઊંચું છે, પરંતુ આપની વય હજી નાની છે. આવી નાની વયમાં
મુનિના કઠણ ધર્મોનું પાલન આપ શી રીતે કરી શકશો? વસ્ત્ર વિના વનજંગલમાં રહેવું, શીયાળાની
કડકડતી ઠંડી અને ઉનાળાના ધોમધખતા તાપ સહન કરવા, નિર્દોષ ભોજન લેવા, ભૂમિ ઉપર સૂવું,
લંગોટીમાત્ર પણ વસ્ત્રનો કટકો અંગ ઉપર ધરવો નહિ; આવા આકરા વ્રતતપ આપની કુમળી કાયા
કઈ રીતે સહન કરશે, બાપા!
ભરતઃ– અરે શેઠ! આપ ગામના નગરપતિ અને સંઘના અગ્રેસર થઈને આમ કાં બોલો? શું મુનિદશા
કષ્ટદાયક છે? નહિ શેઠ! આપ ભૂલો છો મુનિદશા કઠણ નથી, દુઃખદાયક નથી, એ તો
આનંદદાયક છે. અહા! મુનિદશા તો ચારિત્રનું ઝરણું છે, ત્યાં શાંતિની છોળો ઊછળે છે.
આનંદના હિલોળે ઝૂલતો ને અતીન્દ્રિયસુખને અનુભવતો આત્મા સુખ અને સમાધિમાં તરબોળ
થઈ જાય છે, આત્માના અનુભવથી તે તૃપ્ત–તૃપ્ત થઈ જાય છે. અહા, જૈનમાર્ગની મુનિદશા તે તો
શૂરવીરનો માર્ગ છે, કાયરનું ત્યાં કામ નથી. આનંદરસ–ઉપશમરસના સમુદ્રમાં ઝૂલતી તે
મુનિદશા ધન્ય છે..
શેઠઃવાહ રે વાહ! કુંવરજી! આપની વાત તો બહુ ઉત્તમ છે, પરંતુ ધર્મની આવી ઊંચી ઊંચી વાતમાં
અમારા જેવા શ્રાવકોને બહુ ખબર ન પડે; અમારે તો ટૂંકોને ટચ હિસાબ કે કાંઈક પુણ્ય દાન
કરીએ તો સુખી થઈએ, બાકી ઊંડી વાત તો આપણા આ શાસ્ત્રીજી જાણે. કેમ શાસ્ત્રીજી!
શાસ્ત્રીજીઃ– બરાબર છે શેઠજી, આપની વાત! ગૃહસ્થો તો પુણ્ય–ભક્તિ–દાન–દયા એવો વ્યવહારધર્મ જ આચરી
શકે છે, ને તે વ્યવહારધર્મથી જ તેઓ મુક્તિ પામે છે.
ભરતઃ– અરે શાસ્ત્રીજી! શાસ્ત્રો ભણીભણીને તમે આ શું ગોટાવાળો છો? શું ગૃહસ્થોને સમ્યગ્દર્શન અને
સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપ નિશ્ચયધર્મ ન હોય? અને પુણ્ય–ભક્તિ–દાન–દયા તો શુભ રાગ છે, તે રાગ વડે શું કદી
મુક્તિ થાય? જૈનશાસનમાં તો રાગને બંધનું કારણ કહ્યું છે, મોક્ષનું કારણ નથી કહ્યું.
શાસ્ત્રીજીઃ– કુંવરજી! આપની વાત ઠીક છે; પરંતુ વ્યવહાર પણ જોઈએ તો ખરોને? મેં ઘણા શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ
કર્યો છે, તેમાં વ્યવહારને ધર્મના ટેકારૂપ કહ્યો છે.
રામઃ– વાહ વાહ! શાસ્ત્રીજી! તમે પણ ખૂબ ભણ્યા!! શું આ જ તમારા ભણતરનો સાર છે! વ્યવહારનું
અવલંબન છોડીને જે નિશ્ચયસ્વભાવનો આશ્રય કરે છે તેને ઉપચારથી વ્યવહારનો ટેકો કહ્યો;
પરંતુ વ્યવહારના જ અવલંબનથી લાભ માનીને તેમાં જે અટકી જાય છે તેને તો તે વ્યવહારના
અવલંબનનું ફળ સંસાર જ છે શાસ્ત્રોમાં વ્યવહારના અવલંબનનું ફળ સંસાર જ કહ્યું છે, એ શું
તમે નથી જાણતા?
શાસ્ત્રીજીઃ– તો મુનિવરો પણ પંચમહાવ્રતનું પાલન શા માટે કરે છે? અઠ્ઠાવીસ મૂળગુણ શા માટે ધારણ કરે છે?
તીર્થજાત્રા વગેરે શા માટે કરે છે?
ભરતઃ– શાસ્ત્રીજી! મુનિઓને રાગભૂમિકામાં એવા ભાવો હોય છે ભલે, પરંતુ તે ભાવ કાંઈ મોક્ષનું કારણ
નથી, મોક્ષનું કારણ તો તે વખતે તેમને જે શુદ્ધરત્નત્રય વર્તે છે–તે જ છે. ભૂમિકા મુજબ વ્યવહાર અને
શુભ રાગ હોય પણ તે ભાવો વડે કદી મોક્ષ નથી થતો. મોક્ષ તો થાય છે અંતરના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન અને
વીતરાગ ચારિત્રના બળ વડે, સમજ્યા! અહા! વીતરાગી રત્નત્રયની આરાધક મુનિદશા! એની શી
દશા? મુનિઓ તો મુક્તિપુરીના પ્રવાસી છે..એના દર્શનથી પણ આત્માના રોમરોમ હર્ષથી ઉલ્લસી જાય
છે..વાહ, મુનિદશા વાહ!
એ પરમ દિગંબર મુનિવર દેખી, હઈડું હરખી જાય છે,
એ પરમ પ્રતાપી સંતને નીરખી, આનંદ ઉછળી જાય છે
–આનંદ ઉછળી જાય છે..આનંદ ઉછળી જાય છે..
આનંદ.. (૪)