મિથ્યાત્વરૂપી વમળ વડે આત્માએ આસ્રવરૂપ વહાણને પકડયું હતું; પણ, જેમ સમુદ્ર ઉપશાંત થઈને વમળ
શમી જતાં તે વહાણને છોડી દે છે, તેમ ચૈતન્યસમુદ્ર ભગવાન આત્મા ક્રોધાદિથી ભિન્નતા જાણીને જ્યાં
સ્વરૂપમગ્ન પ્રશાંત થયો ત્યાં ‘ક્રોધાદિ તે હું’ એવા મિથ્યા વિકલ્પોરૂપી વમળ શમી ગયા ને આત્માએ
આસ્રવરૂપી વહાણને છોડી દીધું.–આ રીતે દરિયાના દ્રષ્ટાંતે ભેદજ્ઞાન વડે આત્મા આસ્રવોને છોડે છે.
ઉત્તરઃ– ના,
ઉત્તરઃ– ના;
મિથ્યાજ્ઞાન ન ટળે–એમ બને નહિ; સમ્યગ્જ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય ને આસ્રવોથી જુદું ન પડે એમ પણ બને
નહિ. આ રીતે જ્ઞાનની ઉત્પત્તિ, અજ્ઞાનનો નાશ ને આસ્રવોથી નિવૃત્તિ–એ ત્રણેયનો એક જ કાળ છે.
ભેદજ્ઞાન થયા પછી જેમ જેમ આત્મા જ્ઞાનમાં સ્થિર થઈને વિજ્ઞાનઘન થતો જાય છે તેમ તેમ તે
આસ્રવોથી છૂટતો જાય છે; અને જેમ જેમ આસ્રવોથી છૂટતો જાય છે તેમ તેમ વિજ્ઞાનઘન થતો જાય છે.
અને આ રીતે ભેદજ્ઞાન કરીને વિજ્ઞાનઘન થવું–તે જ ધર્મ છે.
મુનિરાજ કહે છે કે નિયમથી જે મોક્ષનો માર્ગ તેનું
આ ‘નિયમસાર’ માં પ્રતિપાદન છે, અને
નિજાત્માની ભાવના અર્થે આ શાસ્ત્ર રચાય છે. હે
ભવ્ય શ્રોતા! અમે આ નિયમસારમાં જે
નિજાત્મભાવનાનું વારંવાર ઘોલન કર્યું છે તેવી
નિજાત્મ ભાવનાના વારંવાર ઘોલનથી તને પણ
નિયમથી મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિ થશે. નિયમરૂપ જે
મોક્ષમાર્ગ છે તેને સાધતાં સાધતાં અમારું આ કથન
છે, તેમાં બતાવેલી ભાવનાના ઘોલનથી તને પણ
અમારા જેવા મોક્ષમાર્ગની ચોક્કસ પ્રાપ્તિ થશે.–આ
રીતે વક્તા અને શ્રોતાની સંધિના કોલકરાર છે.