માહઃ ૨૪૮૪ઃ ૧૩ઃ
અનેકાન્તમૂર્તિ ભગવાન આત્માની
(૪૦)
ક્રિયાશક્તિ
સ્વભાવના અવલંબને સ્વયં છ કારકરૂપ થઈને પોતાના
સમ્યગ્દર્શનાદિ નિર્મળભાવોને કરે એવી ક્રિયાશક્તિ આત્મામાં
છે; પોતાના નિર્મળભાવરૂપ ક્રિયા કરવા માટે તેને કોઈ બહારના
કારકોનો આશ્રય લેવો પડતો નથી. અહો! પરમાત્મા થવાની
તાકાત સ્વયં પોતામાં જ ભરી હોવા છતાં જીવો પોતાની
પ્રભુતાના નિધાનને દેખતા નથી ને બહારમાં ભટકે છે, તેથી
સંસારમાં રખડે છે. અહીં આચાર્યદેવ આત્માની શક્તિઓ
વર્ણવીને તેની પ્રભુતા દેખાડે છેઃ દેખો રે દેખો! ચૈતન્યનાં
નિધાન દેખો! અરે જીવો! તમારા અંતરનાં એવા ચૈતન્ય
નિધાન દેખાડું કે જેને જોતાં જ અનાદિકાળની દીનતા ટળી જાય,
ને આત્મામાં અપૂર્વ આહ્લાદ જાગે..જેની સન્મુખ નજર કરતાં
જ પ્રદેશે પ્રદેશે રોમાંચ ઊછળી જાય કે ‘અહો! આવી મારી
પ્રભુતા!!’ એવી અચિંત્ય પ્રભુતા આત્મામાં ભરી છે.
જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માની શક્તિઓનું આ વર્ણન ચાલે છે. દરેક આત્મામાં આ શક્તિઓ ત્રિકાળ સ્વયંસિદ્ધ છે, આ
શક્તિઓ કાંઈ નવી કરવી પડતી નથી; પણ તેની ઓળખાણ કરીને પર્યાયમાં તે પ્રગટ કરવાની છે. પોતાના આત્માની
અનંતશક્તિઓને ઓળખતાં પર્યાયમાં તેનું વ્યક્ત વેદન થાય છે તેનું નામ ધર્મ છે.
‘કારકો અનુસાર થવાપણારૂપ જે ભાવ તે–મયી ક્રિયાશક્તિ આત્મામાં છે.’ ૩૯મી શક્તિમાં ભેદરૂપ કારકો
અનુસાર થતી વિકારી ક્રિયાથી રહિતપણું બતાવ્યું ને આ શક્તિમાં અભેદરૂપ શુદ્ધ કારકો