સદ્ભાવ છે, કેમકે નિર્મળ પર્યાય જ આત્માના સ્વભાવ સાથે અભેદ થાય છે, રાગ કે શરીર સાથે આત્માની
અભેદતા નથી. રાગ સંપ્રદાન થઈને આત્માના સમ્યગ્દર્શનાદિને ધારી રાખે, કે આત્મા સંપ્રદાન થઈને રાગને
ધારી રાખે–એમ નથી; એ જ પ્રમાણે આત્મા સંપ્રદાન થઈને શરીરને ધારી રાખે, કે શરીર સંપ્રદાન થઈને
આત્માને ધારી રાખે–એમ પણ નથી. આત્મા સંપ્રદાન થઈને પોતાની નિર્મળ પર્યાયને ધારી રાખે છે. આવા
આત્માને સમજ્યા વગર સુખ થતું નથી. આવા આત્મસ્વભાવને સમજવો તે જ જન્મમરણના દુઃખથી છૂટીને
સુખી થવાનો રસ્તો છે. અંતરના અચિંત્ય રસ્તા જ્ઞાનીઓએ પ્રગટ કરીને બતાવ્યા છે...અહો! મુક્તિના માર્ગ
સંતોએ સુગમ કરી દીધા છે. સંતોની બલિહારી છે!!
લેવાના પાત્રરૂપ સંપ્રદાન છે. આત્માના ધર્મને રહેવા માટે રાગાદિ કે શરીર તે સંપ્રદાન નથી, તેમ જ આત્મા તે
રાગાદિનું સંપ્રદાન નથી. જેમ આંબો તો કેરી જ આપે, આંબો કાંઈ આકોલીયા ન આપે; કેમકે આંબો કેરીનું જ
સંપ્રદાન છે, આકોલીયાનું સંપ્રદાન આંબો નથી; તેમ આત્મામાં એકાગ્ર થતાં આત્મા તો નિર્મળ પર્યાયો જ આપે,
આત્મા કાંઈ વિકાર ન આપે, કેમકે આત્મામાં નિર્મળ પર્યાયોનું જ સંપ્રદાન થવાનો સ્વભાવ છે, વિકારનું
સંપ્રદાન થવાનો આત્માનો સ્વભાવ નથી. આ રીતે નિર્મળ પર્યાયને જ આપે ને તેને જ લ્યે એવો આત્માનો
સ્વભાવ છે. એ પ્રમાણે જ્ઞાન–આનંદ વગેરે બધાય ગુણોમાં પણ એવો સ્વભાવ છે કે પોતપોતાના સ્વભાવથી
નિર્મળ પર્યાય જ આપે, ને તેને જ પોતે લ્યે.
સમ્યગ્જ્ઞાન છે, એવું જ્ઞાન દેવાનો ને તેને જ લેવાનો આત્માના જ્ઞાનગુણનો સ્વભાવ છે. વાણી તો જડ છે, તે
વાણીદ્વારા જ્ઞાન દેવાતું નથી કે જ્ઞાન તેને લેતું નથી, તેમ જ તે વાણી તરફના વિકલ્પદ્વારા પણ જ્ઞાન દેવાતું નથી
કે જ્ઞાન તે વિકલ્પને લેતું નથી. આત્મા પોતે જ પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવમાંથી જ્ઞાન આપે છે, ને તે નિર્મળ જ્ઞાનને
જ લેવાનો જ્ઞાનગુણનો સ્વભાવ છે. આ સિવાય અજ્ઞાન સાથે જ્ઞાનસ્વભાવને કાંઈ લેવા–દેવા નથી. આત્મા સાથે
અભેદપણું કરીને જે જ્ઞાન પ્રગટયું તેની સાથે જ આત્માને લેવાદેવા છે, તે જ્ઞાન ટકીને કેવળજ્ઞાન થઈ જશે.
એકલા પરાશ્રયે વર્તતું જ્ઞાન આત્મા સાથે ટકી નહિ શકે, તે હણાઈ જશે. માટે હે ભાઈ! જો તારે તારા જ્ઞાનને
ટકાવવું હોય–વિકસાવવું હોય તો આત્મામાં તેને સમર્પણ કર! જેમ સર્વજ્ઞભગવાન પાસે જઈને
જ્ઞાનગુણનો સ્વભાવ છે.
આત્મસ્વભાવની શ્રદ્ધા કરી તે દેવા–લેવાનો સ્વભાવ હોવાથી આત્મા સાથે સદાય ટકી રહેશે; અર્થાત્ શ્રદ્ધાગુણ
સદાય સમ્યક્ત્વ પર્યાય આપ્યા જ કરે છે ને પોતે સંપ્રદાન થઈને તેને લીધા જ કરશે.
ચારિત્રગુણનું સ્વરૂપ નથી. તે રાગાદિભાવો આત્મા સાથે અભેદ થઈને ટકતા નથી, ને શાંત અ–રાગભાવ તો
આત્મામાં લીનતા કરીને ટકે છે.
દુઃખ લ્યે. દુઃખનું સંપ્રદાન થવાનો તેનો સ્વભાવ જ નથી.