પ્રભુને કેવળજ્ઞાન થયું. કેવળજ્ઞાન પછી ત્રીસ વર્ષ સુધી સહજપણે ઇચ્છા વિના વિહાર થયો ને દિવ્ય ઉપદેશ નીકળ્યો..
ત્યારબાદ આ પાવાનગરીમાં પધાર્યા, ને અંતિમદેશના બાદ યોગનિરોધ કરીને અહીંથી ભગવાન મોક્ષ પામ્યા; તે
મોક્ષસ્થાનની બરાબર ઉપર સિદ્ધ ભગવાનપણે અત્યારે તેઓ બિરાજે છે.
સાધી લીધું. પછી જે વાણી નીકળી તેમાં પણ એવા હિતનો જ ઉપદેશ નીકળ્યો કે અહો આત્મા! તારો આત્મા પણ એક
ક્ષણમાં પરિપૂર્ણ જ્ઞાન–આનંદથી ભરેલો છે; અમે જે અનંત જ્ઞાન–દર્શન–સુખ ને વીર્ય પામ્યા તે આત્માની અનંત
શક્તિમાંથી જ પામ્યા છીએ. અમારા ને તારા આત્માના અંર્તસ્વભાવમાં ફેર નથી. આત્માની ક્ષણિક અવસ્થામાં જે
શુભ–અશુભ લાગણી છે તે વિકૃત છે, તે હિતનું કારણ નથી; તે શુભ–અશુભનો અભાવ કરીને અમે અમારું પૂર્ણ હિત
સાધ્યું છે, માટે પહેલાં એમ નક્કી કર કે હું જે હિત પ્રાપ્ત કરવા માંગું છું તે મારા આત્માની શક્તિમાંથી જ આવશે,
ક્યાંય બહારથી નહિ આવે. આમ સ્વભાવ–સન્મુખ થવાનો જે પરમહિતોપદેશ સર્વજ્ઞ ભગવાને આપ્યો, તેનાથી જ
ભગવાનની મહત્તા છે.
વંદન કરું છું–આવા ગુણો વડે આપની સ્તુતિ કરું છું.
પ્રભો! એવું તો માયાવી–ઇદ્રજાળીઆ પણ દેખાડી શકે. હે નાથ! અમે તો આપના ગુણોને ઓળખીને તેના વડે જ
આપની સ્તુતિ કરીએ છીએ.
मायाविष्वपि द्दश्यन्ते, नातस्त्वमसि नो महान्।।
સર્વજ્ઞતા અને વીતરાગતાનો પરીક્ષા વડે નિર્ણય કરીને તેનાથી જ આપની મહત્તા માનીએ છીએ. –
ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां, वन्दे तद्गुणलब्धये।।
ભગવાનને શું કહ્યું તેની પરીક્ષા કરીને ભગવાનની સ્તુતિ કરે છે, એકલા પુણ્યનો ઠાઠ હોય તેની જ્ઞાનીને મહત્તા નથી.
અરે! જ્ઞાની ધર્માત્મા તો એમ વિચારે છે કે ઇન્દ્રપદ કે ચક્રવર્ત્તી પદ મળે તે પણ પુણ્યનું ફળ છે,–રાગનું ફળ છે, ને તે
વૈભવના ભોગવટામાં તો પાપવૃત્તિ છે; તેમાં ક્યાંય ચૈતન્યનું સુખ નથી. ઇન્દ્રનો વૈભવ કે ચક્રવર્તીનો વૈભવ પૂર્વના
પુણ્યથી મળ્યો ત્યાં ધર્મીને તેનો આદર નથી– તેની રુચિ નથી. ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદનો જ આદર છે, તેની જ
મીઠાસ છે. આત્માના આવા આનંદસ્વભાવની સન્મુખ થવાનો ઉપદેશ ભગવાને કર્યો. અત્યારે તો ભગવાન