Atmadharma magazine - Ank 181
(Year 16 - Vir Nirvana Samvat 2485, A.D. 1959).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 4 of 27

background image
પં દ ર મી સા લ નું પ હે લુ પ્ર વ ચ ન
* મંગલ.........સુપ્રભાત *
પંદરમી સાલના નૂતનવર્ષના સુપ્રભાતે મંગલ પ્રવચન કરતાં ગુરુદેવે કહ્યું
કેઃ सव्वण्हुणाणदिट्ठो जीवो उवओगलक्खणो णिच्चं........’ અર્થાત્
સર્વજ્ઞભગવાને પોતાના જ્ઞાનમાં જીવને સદાય ઉપયોગલક્ષણવાળો જોયો છે. જીવ
તો ત્રિકાળ ઉપયોગસ્વરૂપ છે. ત્રિકાળ ઉપયોગસ્વરૂપી આત્મા પોતે જ માંગળિક
છે; અને તેની શ્રદ્ધા કરવી, જ્ઞાન કરવું, લીનતા કરવી ને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરવું તે
મંગલ સુપ્રભાત છે.
જીવનો સ્વભાવ ત્રિકાળઉપયોગસ્વરૂપ છે, ક્ષણિક પુણ્ય–પાપ તે તેનો
સ્વભાવ નથી, ત્રિકાળઉપયોગસ્વરૂપમાં ક્ષણિક વિભાવોનો સદાય અભાવ છે.
આવા મંગળસ્વરૂપ–ઉપયોગસ્વરૂપ આત્માની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરીને તેમા લીન થતાં,
અનંતજ્ઞાન–અનંતદર્શન–અનંતઆનંદ ને અનંતવીર્યરૂપ જે ચતુષ્ટય પ્રગટે તે
મંગલ સુપ્રભાત છે. ‘મારો આત્મા ત્રિકાળ ઉપયોગસ્વરૂપ છે’–એમ, રાગના
અવલંબનવગરની અંતમુર્ખ શ્રદ્ધા કરીને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરવું તે પણ સુપ્રભાત
છે, સમ્યગ્જ્ઞાન પ્રગટ કરવું તે પણ સુપ્રભાત છે, અંતરમાં લીન થઈને
સમ્યક્ચારિત્ર પ્રગટ કરવું તે પણ સુપ્રભાત છે; ને તેના ફળમાં જે કેવળજ્ઞાનાદિ
ચતુષ્ટય પ્રગટયા તે તો મહાન સુપ્રભાત છે. આત્મામાં આવું સુપ્રભાત ખીલ્યું તે
ખીલ્યું, પછી તે કદી અસ્ત થાય નહીં.
જુઓ, આજના સુપ્રભાતના માંગળિકમાં ત્રિકાળઉપયોગસ્વરૂપ આત્માની
મહામંગળ વાત આવી છે. સર્વજ્ઞભગવાને આત્માને ત્રિકાળઉપયોગસ્વરૂપ જોયો
છે. અહા! ‘ત્રિ.... કાળ.... ઉ.... પ.... યો......ગ.... સ્વ..... રૂ... પ’ એમ લક્ષમાં
લેતાં જ રાગથી ભેદજ્ઞાન થઈ જાય છે. ત્રિકાળઉપયોગસ્વરૂપ આત્મા તે ત્રિકાળ
મંગળસ્વરૂપ છે, તેની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરતાં વર્તમાન અવસ્થામાં પણ મંગળપણું
પ્રગટે છે. માટે તેના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરવા તે પણ અપૂર્વ મંગળ છે. અહા! જ્યાં
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ આરાધના મંગળરૂપ છે, ત્યાં તેના ફળરૂપ
કેવળજ્ઞાન પૂર્ણમંગળ હોય એમાં શું આશ્ચર્ય!! અને જેમાંથી એ કેવળજ્ઞાન આવે
છે એવા ત્રિકાળમંગળસ્વરૂપ આત્માના મહિમાની તો શી વાત!
ષટખંડાગમમાં શ્રી વીરસેન આચાર્ય કહે છે કે અરિહંત વગેરેનો
અનાદિઅનંત આત્મા મંગળરૂપ છે. અહા! વીરસેનસ્વામી વીતરાગી સંત,
જ્ઞાનના અગાધ દરીયા હતા; તેઓ કહે છે કે જે આત્મા કેવળજ્ઞાન પામવાનો
છે તે ત્રિકાળ મંગળ છે; અથવા જે આત્મા તીર્થંકર થનાર છે તે પણ
અનાદિઅનંત મંગળ છે.
(ગુરુદેવે પ્રમોદપૂર્વક અનાદિઅનંત મંગળની આ વાત
કરી તે સાંભળતા જ સભામાં હર્ષનાદ છવાઈ ગયો હતો.) તીર્થંકરોનો આત્મા તો
કેવળજ્ઞાનાદિથી મંગળરૂપ છે, અને તીર્થંકરપ્રકૃતિથી ઉત્પન્ન થયેલો તેમનો
ઔદયિકભાવ પણ મંગળરૂપ છે.
જીવને દ્રવ્યાર્થિકનયની પ્રધાનતાથી અનાદિઅનંત મંગળરૂપ કહ્યો; ત્યાં
શિષ્ય શંકા કરે છે કે હે પ્રભો! આ રીતે જીવને અનાદિઅનંત મંગળ કહેવાથી તો
મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં પણ જીવને મંગલપણાની