સંયોગ ન મળે, તેના ફળમાં તો અસંયોગી ચૈતન્ય સ્વભાવ મળે. સંયોગો કાંઈ જીવને શરણરૂપ નથી થતા,
સ્વભાવ જ શરણરૂપ થાય છે. મરણસમયે કરોડો રૂા. નો ઢગલો કરીને તેને પ્રાર્થના કરે કે હે પૈસા! તમે મને
મરવા ટાણે શરણ આપજો–તો શું પૈસાનો ઢગલો એને શરણ આપશે? ના; એ તો જડ છે; કોઈ પણ બહારનો
સંયોગ જીવને શરણરૂપ થતો નથી; શરણરૂપ તો પોતાનો સ્વભાવ જ છે. જો સંયોગદ્રષ્ટિ છોડીને અંતરના
ચિદાનંદ સ્વભાવ પાસે જઈને તેની સેવા (શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતા) કરે તો તે શરણરૂપ થઈને જીવને અતીન્દ્રિય
શાંતિ આપે છે.
વળીએ છીએ, શુદ્ધ આત્મામાં ઢળીને તેનો આદર કરીએ છીએ, તેને જ નમીએ છીએ. જુઓ, આ મોક્ષાર્થી જીવનું
કર્તવ્ય! આ જ ધર્મની રીત છે, ને આ જ રીતથી મોક્ષાર્થી જીવ મોક્ષ પામે છે.
જે આત્માનું હિત સાધવા માંગે છે એવા જીવને
પણ જેને ભૂખ ન લાગી હોય તેને તે કેમ ભાવે?
ખરેખરી ભૂખ લાગી હોય તેને તે ભાવે. તેમ
લાગી નથી તેને તો, આત્માના આનંદની આ
અપૂર્વ વાત સમજવામાં પણ રસ નથી આવતો–
ભવદુઃખથી થાકી ગયો છે, ‘અરેરે! આ આત્મા
હવે ભવદુઃખથી છૂટીને ચૈતન્યની શાંતિ ક્યારે
લાગી છે–ઝંખના જાગી છે–તે તો આત્માના
આનંદની વાતનું અપૂર્વ રુચિથી શ્રવણ કરીને
જરૂર તેના ભવના થાક ઊતરી જાય છે, જરૂર
તેની ભૂખ ભાંગી જાય છે ને આત્માની અપૂર્વ
લાગ્યો હોય ને આત્માના સુખની ભૂખ જાગી હોય
તે ભૂખ્યાને માટે આ સુખડી છે; આ સુખડીથી
સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.