ત્યારે આત્માની દરકાર કરીને સાંભળ્યું નહિ, તેથી તેણે ખરેખર શ્રવણ કર્યું જ નથી. સમયસારની
ચોથી ગાથામાં આચાર્યદેવ કહે છે કે–
ત–પરિચિત –અનુભૂત સર્વને
ચિદાનંદસ્વરૂપ આત્મા છે તેની પ્રીતિ કરીને કદી તેનું શ્રવણ પણ કર્યું નથી. પરિચય પણ કર્યો
નથી અને અનુભવ પણ કર્યો નથી. ચૈતન્યની પ્રીતિ અને પહચાન વગર બીજું અનંતવાર કર્યું
પણ તેનાથી કાંઈ હિત ન થયું.
पै निज आतमज्ञान बिन सुख लेश न पायो
થતો નથી તેમ શુદ્ધ ચૈતન્યના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન વગર કદી ધર્મ થતો નથી. વળી જેમ બીજમાંથી વૃક્ષ
થાય છે તેમ ધર્મરૂપી વૃક્ષનું બીજ સમ્યગ્દર્શન છે. તે સમ્યગ્દર્શન કેમ થાય? કે ચૈતન્યસ્વભાવની
પ્રીતિથી વારંવાર તેનું સ્મરણ ઘોલન કરવું તે સમ્યગ્દર્શનની રીત છે. જેને જેની પ્રીતિ હોય તે
વારંવાર તેનું ઘોલન કરે છે. જેને ચૈતન્યની પ્રીતિ છે તે પોતાના શ્રદ્ધાજ્ઞાનને અંતરમાં વાળીને
વારંવાર તેનું મનન કરે છે.
ચિંતન કરતાં જ અપૂર્વ શાંતિનું વેદન થાય–અંતરમાં શાંતરસના મોજા ઉલ્લસે એવો અમારો
ચૈતન્યસ્વભાવ તે જ અમને પ્રિય છે. રાગ કરતાં કરતાં લાભ થશે એમ અજ્ઞાની જીવ માને છે,
તેથી તે અજ્ઞાનીને રાગ પ્રિય છે, પણ રાગ વગરનો ચૈતન્યસ્વભાવ તેને પ્રિય નથી. જે જેનાથી
લાભ માને તે તેનો પ્રેમ કેમ છોડે? અને રાગનો પે્રમ જે ન છોડે તે સંસારથી કેમ છૂટે? માટે હે
જીવો! તમે જો સંસારથી છૂટવા ચાહતા હો તો સંસારનો નાશ કરનારા એવા ચૈતન્યતત્ત્વનો પ્રેમ
કરીને તેનું સ્મરણ કરો ચિંતન કરો–અનુભવ કરો. આવું ચૈતન્યનું ચિંતવન તે જ સંસારસમુદ્રથી
તારનારી નૌકા છે, અને તે જ ભવતાપથી સંતપ્ત જીવોને શાંતિ આપનાર છે; માટે તે જ કર્તવ્ય છે.