જ આનંદ પ્રગટયો છે. એ જ પ્રમાણે પરમ ચૈતન્યશક્તિરૂપ વીર્ય પણ આત્મામાં અપ્રતિહતપણે ત્રિકાળ
નિરાવરણ છે. તે જ પૂર્ણ આત્મબળનું દાતાર છે. વળી યથાખ્યાત ચારિત્રનું દાતાર એવું પરમ ચારિત્ર આત્મામાં
સદા અંતર્મુખપણે વર્તી જ રહ્યું છે અને ‘શ્રદ્ધા’ પણ ત્રિકાળ અવિચ્છિન્નપણે આત્મામાં સદા નિકટ રહેલી છે–
તેનો કદી વિરહ નથી, તે નિકટવર્તી શ્રદ્ધાશક્તિ જ સમ્યક્ત્વની દાતાર છે. આ રીતે ભગવાન આત્મા
અનંતચતુષ્ટયનો નાથ છે. આ અનંત ચતુષ્ટયના નાથને સહજજ્ઞાનરૂપે વિલસતો ભાવવો. આવા સ્વભાવની
ભાવના તે મોક્ષમાર્ગ છે, ને તેનું ફળ મોક્ષ છે.
અનંતચતુષ્ટયના નાથ આત્માને ભાવવો–એવો સંતાનો ઉપદેશ છે.
બ્રહ્મોપદેશ સંસારરૂપી લતાના મૂળને છેદી નાંખવા માટે દાતરડા જેવો છે. જે જીવ આ ઉપદેશ ગ્રહણ કરીને
આત્માની ભાવના ભાવે છે તેનો સંસાર છેદાઈ જાય છે, ને પહેલાં જે અનાથ હતી એવી મુક્તિસુંદરીનો તે નાથ
થાય છે.
કર્યો” બ્રહ્મોપદેશમાં શું કહ્યું? સ્વભાવ–ચતુષ્ટયથી સહિત એવા કારણ પરમાત્માને ભાવવો–એમ કહ્યું. આ
કારણપરમાત્મા તે મુક્તિસુંદરીનો નાથ છે; મોક્ષ વગેરે નિર્મળ પર્યાયોનો બીજો કોઈ નાથ નથી, બીજા કોઈનું
તેને અવલંબન નથી; આત્મા જ તેનો નાથ છે, આત્માનું જ તેને અવલંબન છે.–આવા આત્માને ભાવવો–એમ
વીતરાગી સંતોનો બ્રહ્મોપદેશ છે. આનાથી વિરુદ્ધ રાગની કે વ્યવહારની ભાવના કરવાનો જે ઉપદેશ છે તે
બ્રહ્મોપદેશ નથી પણ મિથ્યાદ્રષ્ટિનો ભ્રમોપદેશ છે. અહીં તો ભ્રમણા છેદવાનો બ્રહ્મોપદેશ કર્યો કે રાગ કે વ્યવહાર
તે કોઈ ઉપાદેય નથી, માટે તેની ભાવના છોડાવી, ને અંતર્મુખ થઈને સહજ ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માની ભાવના
કરવી. ભાવના એટલે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન ને લીનતા, તેના વડે સંસારનું મૂળ છેદાઈ જાય છે, સંસારનું મૂળ
ભ્રમણા છે, તે ભ્રમણા આ બ્રહ્મોપદેશવડે છેદાઈ જાય છે.
મહામુનિ કહે છે કે ‘.....આ બ્રહ્મોપદેશ કર્યો....” હજી પંદરમી ગાથા સુધી કારણશુદ્ધપર્યાય સંબંધ સરસ વાત
આવશે...પંદરમી ગાથામાં તો કારણશુદ્ધપર્યાયની અલૌકિક વાત કહેશે. અહો! સંતોના હૃદય બહુ ઊંડા છે.
‘આમાં બહુ સૂક્ષ્મ ઉપદેશ છે’ એમ બતાવવાના આશયથી ટીકાકારે આને ‘બ્રહ્મોપદેશ’ કહ્યો છે. બ્રહ્મ–
આનંદસ્વરૂપ જે આત્મા તેની ભાવનાનો આ ઉપદેશ છે. આ બ્રહ્મોપદેશ સમજીને જે જીવ આત્મસ્વભાવની
ભાવના કરશે તેને સંસારનું મૂળ છેદાઈ જશે......ને તે મુક્તિ પામશે.