ઃ ૪ઃ આત્મધર્મઃ ૧૯૦
ભાવરૂપી અંકૂરા ઊગ્યા છે અને અસંખ્યપ્રદેશી ચૈતન્યભૂમિમાં
સર્વત્ર આનંદ–આનંદ છવાઈ ગયો છે....અહો! આજે મારા
સમ્યક્ત્વરૂપી શ્રાવણ આવ્યો છે.
આવી આનંદકારી સમ્યક્ત્વરૂપી વર્ષાઋતુમાં સદા લયલીન
રહેવાની ભાવનાપૂર્વક અંતિમ કડીમાં કવિ કહે છે કે–
ભૂલ–ધૂલ કહીં મૂલ ન સૂઝત, સમરસ–જલ ઝર લાયો;
‘ભૂધર’ કર્યો નીકસે અબ બાહિર, જિન નિરચૂ ઘર પાયો......
...... અબ મેરે સમકિત–સાવન આયો.......
આત્મામાં સમ્યક્ત્વરૂપી વર્ષા થતાં, ભૂલરૂપી ધૂળ ક્યાંય
ઊડતી દેખાતી નથી અને સર્વત્ર સમરસરૂપી ઝરણાં ફૂટી નીકળ્યા
છે. માટે, કલાકાર કવિ (ભૂધરદાસજી) કહે છે કે, હવે ભૂ–ધર
બહાર કેમ નીકળશે?–હવે અમે અમારા નિજઘરથી બહાર નહિ
નીકળીએ, કેમકે ‘निरचू’ કદી પણ નહિ ચુંવે એવું ઘર–
અવિનશ્વર આધ્યાત્મિક સ્થાન અમે પ્રાપ્ત કરી લીધું છે; તેથી હવે
તો ત્યાં જ રહીને અમે સમ્યક્ત્વરૂપી શ્રાવણનો આનંદ ભોગવશું.
–આજ અમારે સમ્યક્ત્વરૂપી શ્રાવણ આવ્યો છે.
––
તેનો જન્મ સફળ છે
मुक्त्वा कायविकारं यः शुद्धात्मानं मुहुर्मुहः।
संभावयति तस्यैव सफलं जन्म संसृतौ।।
(નિયમસાર કળશ ૯૩)
કાર્યવિકારને છોડીને જે ફરીફરીને શુદ્ધાત્માની સંભાવના
(સમ્યક્ભાવના) કરે છે, તેનો જ જન્મ સંસારમાં સફળ છે.
પહેલાં તો કાયાથી ભિન્ન ચિદાનંદ સ્વરૂપનું ભાન કર્યું છે, તે
ઉપરાંત કાયાથી ઉપેક્ષિત થઈને વારંવાર અંતરમાં શુદ્ધાત્માની
સન્મુખ થઈને તેની ભાવના ભાવે છે, તે ધર્માત્માનો અવતાર
સફળ છે; તેણે જન્મીને આત્મામાં મોક્ષનો ધ્વનિ પ્રગટાવ્યો,
આત્મામાં મોક્ષના રણકાર પ્રગટ કર્યાં....તેથી તેનો જન્મ સફળ છે.
અજ્ઞાનપણે તો અનંત અવતાર કર્યાં. , તે બધા નિષ્ફળ ગયા, તેમાં
આત્માનું કંઈ હિત ન થયું. ચિદાનંદસ્વરૂપનું ભાન કરીને જે
અવતારમાં આત્માનું હિત થયું તે અવતાર સફળ છે.