Atmadharma magazine - Ank 193
(Year 17 - Vir Nirvana Samvat 2486, A.D. 1960).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 5 of 23

background image
: ૪ : આત્મધર્મ: ૧૯૩
શિષ્યને આત્મામાંથી પ્રશ્ન ઊઠ્યો કે પ્રભો! સંસારના કારણરૂપ એ અજ્ઞાનનો નાશ ક્્યારે થાય? મારો
આત્મા આ દુઃખરૂપ અજ્ઞાનપ્રવૃત્તિમાંથી ક્્યારે છૂટે?
૬પ. જેમ ‘આત્મસિદ્ધિ’ માં (૯પ ગાથા સુધી) પાંચ બોલ (આત્મા છે, તે નિત્ય છે, કર્તા છે,
ભોક્તા છે અને તેનો મોક્ષ છે, એ પાંચ બોલ) સાંભળ્‌યા પછી મોક્ષનો ઉપાય સમજવાની ઝંખનાથી
શિષ્ય કહે છે કે પ્રભો!
“પાંચે ઉત્તરથી થયું સમાધાન સર્વાંગ;
સમજું મોક્ષ ઉપાય તો ઉદય ઉદય સદ્ભાગ્ય.” (૯૬)
ત્યારે શ્રીગુરુ કહે છે કે–
“પાંચે ઉત્તરની થઈ આત્મા વિષે પ્રતીત,
થાશે મોક્ષઉપાયની સહજ પ્રતીત એ રીત.” (૯૭)
–એમ કહીને પછી તેને મોક્ષનો ઉપાય સમજાવે છે, અને શિષ્ય તે સમજી જાય છે.
–એ જ રીતે અહીં, બંધનું કારણ જાણીને તેનાથી છૂટવાનો ઉપાય સમજવાની જેને ઝંખના જાગી
છે એવો શિષ્ય પૂછે છે: પ્રભો! આ બંધનથી છૂટવાનો કોઈ ઉપાય?–કઈ રીતે આ બંધન છૂટે? કઈ રીતે
આ અજ્ઞાન અને દુઃખ મટે? ત્યારે શ્રીગુરુ તેને બંધનથી છૂટવાનો ઉપાય બતાવતાં કહે છે કે:
આ જીવ જ્યારે આસ્રવોનું તેમ નિજ આત્માતણું
જાણે વિશેષાંતર, તદા બંધન નહિ તેને થતું. ૭૧
જ્યારે આ જીવ આત્માના અને આસ્રવોના તફાવત અને ભેદને જાણે ત્યારે તેને બંધ થતો
નથી.
૬૬. જેને બંધનના દુઃખનો ત્રાસ લાગ્યો હોય ને તેનાથી છૂટવાની ધગશ જાગી હોય એવા
જીવને આ વાત સમજાવે છે. અરે જુઓને! દુનિયાના પ્રાણી કેટલાં સંકટમાં પડ્યા છે, ને કેવા કેવા
દુઃખનું વેદન કરી રહ્યા છે!–છતાં તેના જ ઉપર મીટ માંડીને બેઠા છે.....ચૈતન્ય ઉપર મીટ માંડે તો તો
ક્ષણમાં બધા દુઃખ છૂટી જાય. ચૈતન્યની રુચિ કરીને, દ્રષ્ટિને અંતરમાં વાળીને, ચૈતન્યસ્વભાવ ઉપર મીટ
માંડવા જેવું છે. જીવનના ધ્યેયની પણ જીવોને ખબર નથી, ને એમ ને એમ ધ્યેય વગર સંસારમાં
રખડી રહ્યા છે. અહીં તો જે જીવ અંતરની ધગશથી ચૈતન્યને પોતાના જીવનનું ધ્યેય બનાવવા તૈયાર
થયો છે તેને આચાર્યદેવ ભેદજ્ઞાન કરાવીને ચૈતન્યધ્યેય બતાવે છે.
૬૭. જુઓ ભાઈ, આઠ–આઠ વર્ષનાં બાળકો પણ આ વાત સમજી શકે છે, ને ચૈતન્યને પોતાનું
ધ્યેય બનાવીને તેમાં લીનતાથી પરમાત્મા થઈ જાય છે. નાની નાની ઉમરના સુંદર રાજકુમારો
ભગવાનની સભામાં જાય છે ને ભગવાનની વાણીમાં ચિદાનંદ તત્ત્વની વાત સાંભળતા અંતરમાં
ઊતરી જાય છે: અહો! આવું અમારું ચિદાનંદ તત્ત્વ! તેને જ ધ્યેય બનાવીને હવે તો તેમાં જ ઠરશું, હવે
અમે આ સંસારમાં પાછા નહીં જઈએ......આમ વૈરાગ્ય પામીને માતા પાસે આવીને કહે છે કે: હે
માતા! અમને રજા આપો.....હવે અમે મુનિ થઈને ચૈતન્યના પૂર્ણાનંદને સાધશું. માતા! આ સંસારમાં
તું અમારી છેલ્લી માતા છો, હવે અમે બીજી માતા નહીં કરીએ.......આ સંસારથી હવે અમારું મન
વિરક્ત થયું છે. હે માતા! હવે તો ચૈતન્યના આનંદમાં લીન થઈને અમે અમારા સિદ્ધપદને સાધશું, ને
આ સંસારમાં ફરીને નહિ આવીએ. આ રીતે માતા પાસે રજા લઈને, જેના રોમે રોમે