: ૮ : આત્મધર્મ: ૧૯૯
(વૈશાખ સુદ બીજના મંગલદિને ફત્તેપુરનગરમાં પૂ. ગુરુદેવનું પ્રવચન)
જુઓ ભાઈ, જગતમાં બધું સુલભ છે પરંતુ
ચૈતન્યતત્ત્વની વાર્તા અતિ દુર્લભ છે. અંતરમાં
ચિદાનંદસ્વરૂપ આત્માનો અનુભવ કેમ થાય, તે
જ કરવા જેવું છે....તેમાં જ આત્માની ફત્તેહ છે....ને
તેમાં જ જીવનની સફળતા છે. ભાઈ, એક વાર
ચૈતન્યની વાત લક્ષમાં લઈને હોંસથી હા પાડ...
તો તારી અપૂર્વ ફત્તેહ થાય...ને તને મોક્ષપદ મળે.
સર્વજ્ઞદેવની વાણી હો કે સાધક સંતોની વાણી હો, તેમનું કથન એક જ પ્રકારનું સમ્યક્ હોય છે;
સમ્યક્ શ્રદ્ધા તેમની સરખી છે. સર્વજ્ઞ પરમાત્મા હો, ચારિત્રધારી સંત મુનિ હો, કે અવિરત સમ્યગ્દ્રષ્ટિ
હો, તેમની શ્રદ્ધા ને પ્રરૂપણા સરખી જ હોય છે, તેમાં ફેર હોતો નથી. સ્વરૂપસ્થિરતારૂપ આચરણમાં
હીનાધિકતા હોય, પણ પ્રરૂપણામાં પરસ્પર વિરોધ હોતો નથી.
આત્મસ્વરૂપનું ભાન કરીને તેને સાધતાં સાધતાં જ્યારે સ્વરૂપસ્થિરતા પ્રગટે ને મુનિદશા થાય
ત્યારે બાહ્યમાં પણ વસ્ત્રાદિ પરિગ્રહરહિત થઈ જાય છે. આવા વનવાસી દિગંબર મુનિરાજ પદ્મનંદીદેવે
આત્માના આનંદમાં ઝૂલતાં ઝૂલતાં આ શાસ્ત્ર રચ્યું છે. સર્વજ્ઞદેવ અનુસાર તેમની પ્રરૂપણા હોય છે.
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પણ શ્રદ્ધામાં તો સર્વજ્ઞ જેવા જ છે. સર્વજ્ઞદેવ અને અવ્રતી સમ્યગ્દ્રષ્ટિની સમ્યક્ શ્રદ્ધામાં કાંઈ
ફેર નથી. સમ્યગ્દ્રષ્ટિ કેવા છે? –
સ્વારથ કે સાચે પરમારથ કે સાચે ચિત,
સાચે સાચે વૈન કહે સાચે જૈન મતિ હૈ;
કાહૂકે વિરોધી નાંહી પરજાય બુદ્ધિ નાંહી,
આતમગવેષી, ન ગૃહસ્થ હૈ ન યતી હૈ.
સિદ્ધિ–રિદ્ધિ–વૃદ્ધિ દીસે ઘટમેં પ્રગટ સદા,
અંતરકી લક્ષીસોં અજાચી લક્ષપતી હૈ;
દાસ ભગવંત કે ઉદાસ રહે જગત સોં
સુખીયા સદૈવ ઐસે જીવ સમકિતી હૈ.
(કવિવર બનારસીદાસજી)