જેઠ: ૨૪૮૬ : ૯ :
૧૪ ની રાત પછી–અમાસના સુપ્રભાતમાં ભગવાન વર્દ્ધમાન પ્રભુએ અભૂતપૂર્વ સિદ્ધદશા પ્રાપ્ત કરી....
આત્મસ્વાધીનતા પ્રાપ્ત કરી.
(૪૯) सहजशुद्धज्ञानानंदैकस्वभावोऽहं निर्विकल्पोऽहं, उदासीनोऽहं, निजनिरं–
जनशुद्धात्मश्रद्धानज्ञानानुष्ठानरूपनिश्चयरत्नत्रयात्मकनिर्विकल्पसमाधिसंजातवीतरागसहजानंद
रूप– सुखानुभूतिमात्रलक्षणेन स्वसंवेदनज्ञानेन स्वसंवेद्यो गम्यः प्राप्यो भरितावस्थोऽहं,....सर्व
विभावपरिणामरहितशून्योऽहं, जगत्त्रये कालत्रयेऽति मनोवचनक यैः कृतकारितानुमतैश्च शुद्ध–
निश्चयनयेन। तथा सर्वेऽपि जीवा; इति निरंतरं भावना कर्तव्येति।।”
(–સમયસાર–જયસેનાચાર્ય ટીકા, તથા પરમાત્મપ્રકાશ)
(પ૦) આત્માનો પરમ આનંદ તે મંગળિક છે...આચાર્યદેવે પોતે પરમાનંદને અનુભવ્યો છે
અને ‘જગતના જીવ પણ તે આનંદને પામે’ એવી ભાવનાથી આચાર્ય ભગવંતોએ આવા મહાન
શાસ્ત્રો રચીને જગતને આનંદ તથા પરમાનંદની ભેટ કરી છે. ભગવાનની વાણી દ્વારા પોતે પરમાનંદને
પામીને, તે વાણી ભવ્યજીવોને પરમાનંદ પામવા માટે ભેટ કરી છે. જેને મોક્ષદશા પ્રગટ કરવી હોય તેને
તે ભેટ આપી છે. જગતને આ શાસ્ત્રોદ્વારા આચાર્યોએ પરમાનંદની ભેટ આપી છે, આ શાસ્ત્રોનો
અક્ષરેઅક્ષર આત્માના આનંદનું નિમિત્ત છે.
(પ૧) યથાર્થ વસ્તુવિજ્ઞાનનું રહસ્ય પામ્યા વિના ગમે તેટલો પ્રયત્ન કરવામાં આવે, ગમે
તેટલાં વ્રત–નિયમ–તપ–ત્યાગ–વૈરાગ્ય–ભક્તિ–શાસ્ત્રાભ્યાસ કરવામાં આવે તોપણ જીવનો એક પણ
ભવ ઘટતો નથી, માટે આ મનુષ્યભવમાં જીવનું મુખ્ય કર્તવ્ય યથાર્થ રીતે વસ્તુ–વિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી
લેવાનું છે. (“વસ્તુવિજ્ઞાનસાર” ની પ્રસ્તાવનામાંથી)
(પ૨) જે ચૈતન્યનું લક્ષણ નથી એવી સમસ્ત બંધભાવની લાગણીઓ મારાથી ભિન્ન છે....
પોતાની શક્તિ દ્વારા જેણે બંધ રહિત સ્વભાવનો નિર્ણય કર્યો તેને સ્વભાવની હોંશ અને પ્રમોદ આવે કે
અહો! આ ચૈતન્યસ્વભાવ પોતે ભવરહિત છે, તેનો આશ્રય કર્યો તેથી હવે ભવના અંત નજીક આવ્યા
અને મુક્તિદશાનાં નગારાં વાગ્યાં. પોતાના નિર્ણયથી જે નિઃશંકતા કરે તેને ચૈતન્યપ્રદેશોમાં ઉલ્લાસ
થાય અને તેને અલ્પકાળમાં મુક્તદશા થાય જ.
(પ૩) દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રની વૃદ્ધિને અર્થે હે મુનિ! દીક્ષાપ્રસંગની તીવ્ર વિરતિદશાને, કોઈ
રોગોત્પત્તિપ્રસંગની ઉગ્ર વૈરાગ્ય અવસ્થાને, કોઈ દુઃખપ્રસંગે પ્રગટેલી ઉદાસીનતાની ભાવનાને, કોઈ
સત્ ઉપદેશ પ્રસંગે થયેલી પરમ આત્મિક ભાવનાને, કોઈ પુરુષાર્થના ધન્ય પ્રસંગે જાગેલી પવિત્ર
અંર્તભાવનાને સ્મરણમાં રાખજે, નિરંતર સ્મરણમાં રાખજે, ભૂલીશ નહિ. (ભાવપ્રાભૃત)
(પ૪) હે ભાઈ! બહારના દ્રવ્યોનું તો જેમ થવાનું તેમ જ થવાનું, તારા જ્ઞાનનો સ્વભાવ તો
જાણવાનો જ છે. જુઓ તો ખરા, આમાં જ્ઞાનની કેટલી શાંતિ! જ્ઞાનને કોઈ વિઘ્ન કરનાર નથી અને
કોઈ મદદગાર નથી. જેણે આવો જ્ઞાનસ્વભાવ સ્વીકાર્યો તેને અભિપ્રાયમાંથી તો સર્વ રાગ–દ્વેષ
બંધભાવ ટળી ગયા એટલે કે અભિપ્રાયથી તો તે મુક્ત થયો; હવે તે જ અભિપ્રાયના જોરે અલ્પકાળે
બંધભાવોને સર્વથા છેદીને મુક્ત થશે.
(પપ) જે ભવ્ય જીવને સંસાર દુઃખદાયક ભાસ્યો છે ને તેનાથી છૂટીને જ્ઞાનસ્વરૂપમાં
આવવાની ઝંખના જાગી છે એવા મોક્ષાર્થીઓને શ્રી આચાર્યદેવ આદેશ કરે છે કે, જેમના જ્ઞાનનો
અભિપ્રાય ઉદાર છે એવા હે મોક્ષાર્થી જીવો! તમે એક આજ સિદ્ધાતનું સેવન કરો કે ‘હું તો શુદ્ધ
ચૈતન્યમય એક પરમ જ્યોતિ જ સદાય છું, એ સિવાય બધાય ભાવો હું નથી, તે બધાય ભાવો મારાથી
જુદા છે.’–જેમ બાળકના અંતરમાં તેની માતાનું જ રટણ હોય છે....તેમ ધર્મી જીવના અંતરમાં ‘મારા
સિદ્ધભગવાન, મારી સિદ્ધદશા’ એમ જ રટણ થઈ રહ્યું છે. પોતાના સ્વભાવ સિવાય બીજા કોઈ પણ
ભાવથી તેઓ સંતોષાતા નથી.