જેઠ: ૨૪૮૬ : ૧પ :
પ્રસંગોનો મહાન દિવસ એટલે અષાડ વદ એકમ.–કેવળજ્ઞાન સાથે સંધિ કરીને ભવ્ય જીવો તેનો
મહોત્સવ ઊજવે છે.
(૧૦૬) જીવે મુખ્યમાં મુખ્ય અને અવશ્યમાં અવશ્ય એવો નિશ્ચય રાખવો કે જે કાંઈ મારે
કરવું છે તે આત્માને કલ્યાણરૂપ થાય તે જ કરવું છે.
(૧૦૭) ‘ધર્મનું મૂળ સર્વજ્ઞ છે.’ તે સર્વજ્ઞતાના નિર્ણયમાં ઘણી ગંભીરતા રહેલી છે. અહીં, દરેક
આત્મામાં રહેલી સર્વજ્ઞત્વશક્તિ ઉપરના પ્રવચનમાં પૂ. ગુરુદેવશ્રીએ જૈનધર્મના અનેક મૂળભૂત રહસ્યો
પ્રકાશિત કર્યા છે.
(૧૦૮) અરે મૂઢ! તું વ્યવહારના આશ્રયથી લાભ થવાનું માને છે, પણ વ્યવહારનો આશ્રય
તો અનાદિથી તું કરી જ રહ્યો છે, છતાં કેમ કલ્યાણ ન થયું? માટે સમજ કે વ્યવહારના આશ્રયે કલ્યાણ
થતું નથી. ભૂતાર્થ સ્વભાવના આશ્રયે જ કલ્યાણ થાય છે.....સંતોએ જીવોના કલ્યાણ અર્થે ફરી ફરીને
એના જ આશ્રયનો ઉપદેશ આપ્યો છે.
(૧૦૯) કોઈ પૂછે કે પહેલાં અમારે શું કરવું?–તો જ્ઞાની કહે છે કે ‘હું જ્ઞાનસ્વરૂપ છું’ એવો
અંતરમાં નિર્ણય કરીને તેનો અનુભવ કરવો.–આ જ જૈનશાસનમાં દરેક જીવનું પ્રથમ કર્તવ્ય છે.
(૧૧૦) “હું જ્ઞાનસ્વભાવ જ છું, મારા સ્વભાવમાં અંતમુર્ખ થઈને ઠરું તે જ મારી મુક્તિનો
માર્ગ છે. એ સિવાય ક્્યાંય બહાર જોવું પડતું નથી. કેવો સ્વાવલંબી, સરળ અને સહજ મુક્તિમાર્ગ!!–
આવા સહજ મુક્તિમાર્ગે સ્વયં વિચરનારા અને જગતને તે પાવનમાર્ગ દેખાડનારા, હે સંતો! આપના
પુનિત ચરણોમાં પરમ ઉલ્લાસભાવે નમસ્કાર હો!
(૧૧૧) જિનશાસન એટલે શું અને જિનશાસનને કોણે જાણ્યું કહેવાય તે વાત સમયસારની
પંદરમી ગાથામાં અદ્ભુત રીતે વર્ણવી છે. તેમાં રહેલું જૈનશાસનનું અતિશય મહત્વનું રહસ્ય પૂ.
ગુરુદેવશ્રીએ પ્રવચનમાં ખુલ્લું કર્યું છે. દરેક જિજ્ઞાસુઓએ તેમજ વિદ્વાનોએ આ ગાથાનું રહસ્ય ખાસ
વિચારવા યોગ્ય છે.
(૧૧૨) ગમે તેવા સંયોગોમાં અને ગમે તેવી પ્રવૃત્તિમાં પડ્યો હોય તો પણ હમેશાં ચોવીસ
કલાકમાંથી કલાક–બે કલાકનો વખત તો સ્વાધ્યાય–મનનમાં ગાળવો જ જોઈએ, અરે! છેવટમાં છેવટ....
ઓછામાં ઓછો પા કલાક તો હંમેશા નિવૃત્તિ લઈને એકાન્તમાં શાંતિપૂર્વક આત્માના સ્વાધ્યાય ને વિચાર
કરવા જ જોઈએ. હંમેશ પા કલાક વાંચનવિચારમાં કાઢે તો પણ મહિનામાં સાડાસાત કલાક થાય; તથા
હંમેશ હંમેશ સતનું સ્વાધ્યાય–મનન કરવાથી અંતરમાં તેના સંસ્કાર તાજા રહ્યા કરે અને તેમાં દ્રઢતા થતી
જાય. ×× માટે આત્માર્થી જીવોએ.....‘જાણે હું તો જગતથી છૂટો છું, જગતની સાથે મારે કાંઈ સંબંધ નથી,
જગતના કોઈ કામનો બોજો મારા ઉપર નથી, હું તો અસંગ ચૈતન્યતત્ત્વ છું’ આ પ્રમાણે, નિવૃત્ત થઈને
ઘડી–બે ઘડી પણ પોતાના આત્માનું ચિંતન–મનન કરવું જોઈએ. (–રાત્રિચર્ચામાંથી)
(૧૧૩) અહો! આત્મભાવના કરીને સંતો નિજ સ્વરૂપમાં ઠરે ત્યાં જગતનું જોવા ક્્યાં
રોકાય? સંતોને તો આત્માની જ ધૂન લાગી છે, આત્માના આનંદની જ લગની લાગી છે....અશરીરી
ચૈતન્યની ભાવના ભાવતાં ભવનો અભાવ થઈ જાય છે. પરની ભાવના ભાવવામાં તો ભાઈ! તારો
અનંતકાળ ચાલ્યો ગયો....હવે આવા ચૈતન્યનો મહિમા જાણીને તેની ભાવના તો કર. એની ભાવનાથી
તારા ભવના નીવેડા આવશે.
(૧૧૪) વ્યવહાર તો ફોતરાં જેવો છે, મૂળ પરમાર્થ વસ્તુ નિશ્ચય છે; જેઓ પરમાર્થ વસ્તુને
જાણતા નથી, અને દયા–વ્રત વગેરે શુભ વ્યવહારમાં જ જેનો આત્મા અર્પાઈ ગયો છે તે પુરુષો
અનાજને છોડીને ફોતરાં ખાંડે છે. જ્ઞાની તો અંતરમાં આત્માના પરમાર્થસ્વરૂપને જાણે છે, વ્રતાદિનો
રાગ આવે તેને તે મોક્ષમાર્ગ માનતા નથી.
(૧૧પ) સોનગઢમાં માનસ્તંભ કરાવવાની