શ્રાવણ: ૨૪૮૬ : ૩ :
રક્ષાબંધન પર્વ: ધર્મવાત્સલ્યનું મહાન પ્રતીક
રક્ષાબંધન પર્વ એ જૈનનું એક મહાન ઐતિહાસિક પર્વ છે. ૭૦૦
મુનિવરોની રક્ષાનો પ્રસંગ અને ધર્મરક્ષાની મહાન ભાવના આ પર્વ સાથે
જોડાયેલા છે. ૭૦૦ મુનિઓના સંઘના અધિપતિ આચાર્ય અકંપનસ્વામીએ
ઊજ્જૈનનગરીમાં સંઘના મુનિઓને મૌન રહેવાની આજ્ઞા કરી....અને પછી
શ્રુતસાગર મુનિને વાદવિવાદના સ્થાને જઈને સંઘની રક્ષા ખાતર આખી રાત
ધ્યાનમાં ઊભા રહેવાની આજ્ઞા કરી, એમાં તેમના હૃદયમાં વહી રહેલું વાત્સલ્યનું
ઝરણું દેખાઈ આવે છે, સંઘ ઉપર ઉપદ્રવનો સંભવ જણાતાં સંઘની રક્ષા ખાતર
તેમના હૃદયમાં ભરેલો ધર્મવત્સલતાનો સમુદ્ર સહેજે ઉલ્લસી જાય છે.
પછી, મધરાતે દુષ્ટ મંત્રીઓ જ્યારે મુનિ ઉપર પ્રહાર કરવા તૈયાર થાય
છે ત્યારે જૈનધર્મનો ભક્ત યક્ષદેવ મુનિરક્ષા કરીને, ધર્મ અને ધર્માત્મા પ્રત્યેનું
પોતાનું ભક્તિભર્યું વાત્સલ્ય પ્રસિદ્ધ કરે છે.
પછી, એ વત્સલતા પોતાનું સામ્રાજ્ય ફેલાવતી, મિથિલાપુર આવીને
આચાર્ય શ્રુતસાગરને પોતાને આધીન કરે છે......વત્સલતાને આધીન થયેલું
તેમનું હૃદય, મુનિઓ ઉપરનો ઉપદ્રવ જોતાં જ મુનિસંઘ પ્રત્યેની વત્સલતાના
પૂરથી એવું ઉભરાય છે કે મૌનરૂપી કિનારો તોડીને ‘હા!’ એવા ઉદ્ગારદ્વારા તે
વત્સલતા બહાર આવે છે.....પછી તો મહામુનિ વિષ્ણુકુમાર પણ એ વત્સલતાના
પૂરમાં તણાય છે......ને ૭૦૦ મુનિઓની રક્ષા કરવા તત્પર બને છે.
તો બીજી તરફ હસ્તિનાપુરના શ્રાવકો પણ, જ્યાંસુધી મુનિવરોનો
ઉપદ્રવ દૂર ન થાય ત્યાંસુધી અન્નજળનો ત્યાગ કરીને, ધર્મ અને ધર્માત્મા
પ્રત્યેની પોતાની અજબ વત્સલતા વ્યક્ત કરે છે–અને અંતે એ વત્સલતાનો
એવો મહાન વિજય થયો કે જેના પ્રતાપે ૭૦૦ મુનિવરોની રક્ષા થઈ....
જૈનધર્મની મોટી પ્રભાવના થઈ....અને મુનિરક્ષાનો એ દિવસ વાત્સલ્યના
મહાન પ્રતીક તરીકે પ્રસિદ્ધ થયો.
આજે પણ ઠેરઠેર એ દિવસ ઊજવાય છે....બહેન ભાઈના હાથે જે
રાખડી બાંધે છે તે પણ વાત્સલ્યનું જ એક પ્રતીક છે. જ્યાં વાત્સલ્ય હોય ત્યાં
રક્ષાની ભાવના હોય જ. આ ઉપરાંત “અમારા ધર્મની રક્ષા કરો” એવી
ભાવનાપૂર્વક ભક્તજનો જિનમંદિર આદિ ધર્મસ્થાનોએ પણ રાખડી બાંધે છે,
તેમજ ધર્મ અને ધર્માત્માઓ પ્રત્યે આદરપૂર્વક વાત્સલ્ય વ્યક્ત કરે છે.
ધર્માત્માને કે ધર્મની પ્રીતિવાળા જિજ્ઞાસુને, ધર્મ પ્રત્યે અને ધર્મધારક
ધર્માત્માઓ પ્રત્યે પરમપ્રીતિ જરૂર હોય છે, એટલે આવી પ્રીતિરૂપ વાત્સલ્ય તે
સમ્યક્ત્વનું એક ખાસ અંગ છે.
આ રીતે વાત્સલ્ય સાથે સંકળાયેલા ધર્મપ્રસંગોને અને ધર્માત્માઓને
યાદ કરીને મુમુક્ષુઓએ ભારતભરમાં પરમ વાત્સલતાના પૂર વહાવવા
જોઈએ.
ધર્મવત્સલ સર્વે સંતોને નમસ્કાર હો!