: ૧૮ : આત્મધર્મ : ૨૦૯
૨૧. જિનપ્રતિમા એ માટે છે કે જેને વીતરાગ પરમાત્માનો પ્રેમ છે, ઓળખાણ છે તેને તેનું સ્મરણ
અને બહુમાન કરવા માટે તૃષ્ણા ઘટાડી વીતરાગ પરમાત્મા કેવા હતા અને તેવું કેમ થવાય તેની પ્રતિકૃતિરૂપે
(પરમાત્માની નિર્દોષ મૂર્તિરૂપે) સ્થાપના છે, જેને પૂર્વના પૂન્યથી સંપદા મળી છે તે રત્નોની પણ
જિનપ્રતિમા બનાવે છે. દક્ષિણમાં મુડબીદ્રીમાં દરેક જાતના ઉત્તમ રત્નોની પન્ના, નિલમ અને મોતીની
જિનપ્રતિમા છે પણ આ જીવનો ધર્મ તેમાં નથી, ત્યાંથી મળતો નથી.
૨૨. અંદરમાં જ્ઞાનદ્રારા ઓળખાણ કરે કે આત્મા જ સમ્યક્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રની મૂર્તિ છે. તેનાથી જ
મોક્ષ અને મોક્ષનો ઉપાય મળે છે. અંદરમાં ત્રિકાળી શુદ્ધ આત્મા છે તેનું જ્ઞાન કરી તેમાં એકતાનો અનુભવ
કરવો તે સમ્યકદર્શન રત્ન છે. તેનું જ્ઞાન કરવું તે સમ્યજ્ઞાનરૂપી રત્ન છે અને તેમાં એકાગ્રતાદ્વારા
સમ્યકલિનતા (આનંદના મોજા ઉછાળવા) તે સમ્યકચારિત્ર રત્ન છે. ત્રણેકાળે આ જ મોક્ષના કારણરૂપ
રત્નત્રય છે, ને તે જ ઉત્તમ રત્ન છે. તે જ શરણ છે.
૨૩. ધીરેન્દ્ર નામે વિદ્યાર્થી તળાવમાં ડૂબી ગયો. ૨૪ કલાકે મડદું હાથમાં આવ્યું ત્યાં દેહની દશા તો
થવાની હતી તે જ થાય છે. તેને ધર્મનો પ્રેમ હતો. તું નિત્ય ચિદાનંદ પ્રભુ છો, તને દેહ શરણ નથી એવું ભાન
અને જાગૃતિ રાખે તો સાચું સમાધાન થાય. અને આવા સમાધાનની ભાવના તેને હતી. દવાના કબાટ ભરી
રાખે અને માને કે આમ થશે તો આમ ઉપાય કરશું, આ દવા કામ આવશે એ બધી ભ્રમણા છે, કેમકે તે કોઈ
શરણદાતા નથી. સમ્યકરત્નત્રયરૂપી આ આત્મા જ શરણ છે.
૨૪. આ વાત સૂક્ષ્મ છે; જેમ ઝીણા મોતી પકડવામાં સાંણસા ન કામ આવે તેમ અતીન્દ્રિય જ્ઞાનમૂર્તિ
આત્માને સમજવામાં પુન્યપાપ અને દેહ તરફની જે સ્થૂળ દ્રષ્ટિ છે તે ન કામ આવેુ. શરીર તો બારદાન છે.
સ્થૂળ છે. ચૈતન્ય સૂક્ષ્મ છે તેને સમજવા માટે સૂક્ષ્મ બુદ્ધિ જોઈએ.
૨પ. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ કહ્યું છે કે નિત્ય સૂક્ષ્મબોધનો અભિલાષી જીવ ધર્મ પામવાને પાત્ર છે
સ્થૂળબુદ્ધિ તેમાં ચાલે નહીં.
૨૬. કેટલાક કહે છે કે આવું ઝીણું સમજીને શું કામ છે, રાગદ્વેષ પાતળા પાડો ને, પણ એ માન્યતા
ખોટી છે, જેમ ઝાડના સુકવવા માટે ઉપરથી પાંદડાં તોડે તો ફરી પાંગરે પણ ઝાડ સુકાય નહીં; પણ મૂળ કાપી
નાંખે તો અલ્પકાળમાં પાંદડાં સાથે ઝાડ સુકાવા લાગે છે; તેમ સંસારભ્રમણનું મૂળ મિથ્યામાન્યતા છે, તેને
મહાપાપ જાણી ટાળવાનો ઉપાય ન કરે અને બાહ્યક્રિયા તથા વ્રતાદિ–પૂજા ભક્તિના શુભભાવ કરવામાં
લાગી જાય તો તેથી કાંઈ સંસાર ઘટે નહીં.
૨૭. જેમ અંધારૂં ટાળવું પડતું નથી, પ્રકાશ કરતાં જ અંધારૂં ટળે છે, તેમ સાચું જ્ઞાન કરવાં જ
મિથ્યાત્વ અને અજ્ઞાન ટળે છે. પછી આત્માનુભવની દશા વધતાં ક્રમે ક્રમે રાગ ટળે છે.
૨૮ જેણે આત્માની નિર્મળ શ્રદ્ધા–જ્ઞાનઅને અનુભવદશા પ્રગટ કરી નથી પણ માત્ર કષાય પાતળા
પાડી પૂન્ય બાંધે છે તેને મિથ્યાત્વ હોવાથી અલ્પકાળમાં પાપ વધી જાશે અને તે પુણ્પ્યની સ્થિતિ તોડી હલકી
ગતિમાં જશે.
૨૯. પણ એકવાર જેણે સ્વતંત્રતત્ત્વનું યથાર્થ ભાન પ્રગટ કર્યું. (સ્વતંત્રદ્રષ્ટિ પ્રગટ કરીને) તે જીવ
મોક્ષ લીધે જ રહેશે. તેને તેમાં લાંબો કાળ લાગે નહીં.–ધર્મી જીવ મોક્ષમાર્ગનું સ્વરૂપ જાણે છે, તેને સાધનારા
મુનિ પ્રત્યે આહારદાન દેવાની ભાવના ભાવે છે. તેમાં વીતરાગી ધર્મ અને તે મોક્ષમાર્ગને ધારણ કરનારા
પ્રત્યે પીછાણ અને પ્રેમ હોય છે; તેથી મુનિને આહારદાન દેનારે મોક્ષમાર્ગ ટકાવી રાખ્યો છે એમ નિમિત્તથી
પરંપરાનું એવું જ્ઞાન કરાવ્યું કે, મુનિ