ફાગણ : ૨૪૮૭ : ૩ :
વર્ષ અઢારમું : અંંક પ મો સંપાદક : રામજી માણેકચંદ દોશી ફાગણ : ૨૪૮૭
જ્ઞાન
આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ છે; જગતના કોઈ પણ પ્રસંગને કે કોઈ પણ
પદાર્થને જાણતી વખતે, તેને જાણનારું પોતાનું જ્ઞાન ત્યાં વર્તી જ રહ્યું છે;
પરંતુ ત્યાં ‘આ જ્ઞાન છે તે હું છું’–એવા જ્ઞાનસ્વરૂપનો સ્વીકાર ન કરતાં,
એકલા જ્ઞેયોનોજ સ્વીકાર કરે છે તે જીવ અજ્ઞાનભાવને લીધે, પરદ્રવ્ય
સાથે એકતા બુદ્ધિરૂપ મોહથી, આત્માને સાધી શકતો નથી. સર્વ પ્રસંગે
મારૂં જ્ઞાન સર્વ પરજ્ઞેયોથી પૃથક્પણે વર્તી રહ્યું છે, ને એ જ્ઞાનસ્વરૂપ હું છું,
–પરને જાણતાં હું પરરૂપ થઈ જતો નથી, –આમ જ્ઞાનસ્વરૂપે પોતાના
આત્માને અનુભવતાં ભગવાન આત્માની પ્રસિદ્ધિ થાય છે.
જ્ઞેયોને જાણતાં, અજ્ઞાનીને એકલું પરજ્ઞેય જ દેખાય છે; પણ તે
જ્ઞેયોને જાણનારું પોતાનું જ્ઞાન ત્યાં વર્તી રહ્યું છે તે તેને દેખાતું નથી,
એટલે જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માને તે સાધી શકતો નથી, દેખી શકતો નથી.
જ્ઞેયોને જાણતી વખતે પણ આમાં જે જાણનાર છે તે જ હું છું અર્થાત્
જ્ઞાનસ્વરૂપ જ હું છું– એમ જાણતો થકો ધર્મીજીવ નિઃશંકપણે સદા પોતાને
જ્ઞાનસ્વરૂપે જ અનુભવે છે. એટલે જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માની તેને સિદ્ધ થાય છે.
માટે આત્માને સદા જ્ઞાનસ્વરૂપે સેવવો.
અનાદિથી આત્માને રાગરૂપે માનીને રાગનું જ સેવન કર્યું છે, પણ
રાગથી ભિન્ન જ્ઞાનસ્વરૂપે આત્માને ઓળખીને તેનું સેવન પૂર્વે કદી ક્ષણમાત્ર
પણ કર્યું નથી. જો આત્માને જ્ઞાનસ્વરૂપે ઓળખીને એકક્ષણ પણ તેનું સેવન
(શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતા) કહે તો તેના સેવનથી જીવ અવશ્ય મુક્તિ પામે છે.
*