વૃદ્ધિ થાય છે. * અને જે પર્યાય (સિદ્ધ પર્યાય) વર્તમાનમાં છે નહિ, તેનો આશ્રય લઈ શકાતો નથી, કેમકે જે
વર્તમાનમાં છે જ નહિ તેનું આલંબન લેવું કેમ સંભવે? પરંતુ આ જીવને સંસારનો અંત કરીને મુક્ત અવસ્થા
અવશ્ય પ્રાપ્ત કરવી છે, કેમકે એ તેનું ચરમ (ઉત્તમ) ધ્યેય છે.
લેવાથી આ જીવને મુક્તિની પ્રાપ્તિ થઈ જશે, કેમકે તેઓ પર છે. માટે એક તો પરનો આશ્રય લઈ શકાતો
નથી અને કદાચિત્ વ્યવહારથી નિમિત્ત–નૈમિત્તિકભાવને લક્ષ્યમાં રાખીને એમ માની પણ લેવામાં આવે તો
શું એ સંભવ છે કે નિમિત્ત ઉપર દ્રષ્ટિ રાખવાથી આ જીવને તે દ્વારા મુક્તિ પ્રાપ્ત થઈ જાશે? અર્થાત્ નહિ
થાય, કેમકે જે પર છે તેના ઉપર દ્રષ્ટિ રાખવાથી પર નિરપેક્ષ પર્યાયની પ્રાપ્તિ થઈ જાય એવો ત્રણ કાળમાં
પણ સંભવ નથી.
અને જ્યાં સુધી વિકલ્પજ્ઞાનની પ્રવૃત્તિ રોકાશે નહિ ત્યાંસુધી અભેદ રત્નત્રયસ્વરૂપ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થવી
સંભવતી નથી.
આશ્રય લેવામાં આવે તે ન તો કાલ્પનિક હોવું જોઈએ અને ન ગુણ–પર્યાયના ભેદરૂપ હોવું જોઈએ; તે
આશ્રયભૂત પદાર્થ તેનાથી સર્વથા ભિન્ન હોઈ શકે નહિ, કેમકે જ્યાં કથંચિત્ ભેદ વિવક્ષા પણ અહીં
પ્રયોજનવાન નથી ત્યાં સર્વથા ભેદરૂપ પદાર્થનો આશ્રય લેવાથી ઈષ્ટકાર્યની સિદ્ધિ કેમ થઈ શકે? અર્થાત્ ન
થઈ શકે. સાથે જ એક બીજી વાત છે તે એ કે મોક્ષને માટે જે પદાર્થનો આશ્રય લેવામાં આવે તે પોતાનાથી
અભિન્ન હોવા છતાં પણ સ્વયં અવિકારી તો હોવો જ જોઈએ. સાથે જ નિત્ય પણ હોવો જોઈએ, કેમકે જે
વિકારી હશે તેનો આશ્રય લેવાથી નિરન્તર વિકારની જ સૃષ્ટિ થશે અને જે અનિત્ય હશે તેનો સર્વદા આશ્રય
કરવો બની શકે નહિ.
હોઈ શકે છે; જ્ઞાયકભાવ કે ત્રિકાળી ધ્રુવભાવ પણ તેને જ કહે છે.
સ્વયં નિરૂપાધિ હોય છે તે વિકાર રહિત તો હોય જ છે એ પણ સ્પષ્ટ છે અને જે સ્વયં વિકાર રહિત હોય છે,
તે નિત્ય પણ હોય છે એ પણ સ્પષ્ટ છે. એવો નિત્ય અને નિરૂપાધિ સ્વભાવભૂત જે જ્ઞાયકભાવ છે
સિવાય જેટલો પણ ભેદ વ્યવહાર છે તેને અભૂતાર્થ કહ્યો છે.
* જો કે એવા જીવના અસ્તિત્વાદિ ગુણની શુદ્ધપર્યાયો થાય છે તો પણ ભેદરૂપ હોવાથી તથા તેના આશ્રયે પણ રાગ ઉત્પન્ન