: ૨૦ : આત્મધર્મ : ૨૧૧
દ્રષ્ટિથી જોવા માગે છે પણ તેના વડે અંદરની પૂર્ણ શક્તિ દેખાય એવી નથી. પીપરના કટકા કરો તો તીખાશ
ન દેખાય પણ તેમાં તીખાશ પૂર્ણ શક્તિપણે ભરી છે એમ પ્રથમ વિશ્વાસ કરી ઘસવાનું ચાલુ રાખે તો દેખાય.
તે પૂર્ણ તીખાશરૂપ ધર્મ ક્યાંથી આવ્યો? પૂર્વની પર્યાયમાંથી નથી આવ્યો, પથરામાંથી નથી આવ્યો પણ
અંદરમાં તેની શક્તિ હતી તે પ્રગટ થાય છે. તેમ આત્મામાં સિદ્ધાંત સમજી લેવો.
ન્યાયથી કહેવાય છે, સમજ્યા વિના માની લેવાની વાત નથી. ‘ન્યાય’ શબ્દમાં ‘ની’ ધાતુ છે. ‘ની’
એટલે લઈ જવું, દોરી જવું;–જેવું વસ્તુનું સ્વરૂપ છે તેમાં જ્ઞાનને દોરી જવું તેને ન્યાય કહે છે.
જ્ઞાનની સ્વતંત્ર તાકાત છે એમ ભાસ્યા વિના જડની સ્વતંત્રતા અને તાકાત માન્યામાં ન આવે. કોઈ
કહે કે એક પીપરના દાણામાં પૂર્ણ તીખાશની શક્તિ નથી પણ ઘણા ભેગા મળે તો થાય એમ પણ નથી. દરેક
દાણામાં તીખાશ સ્વતંત્ર અને પૂર્ણ છે. તેમ દરેક આત્મા દેહથી જુદો અને પોતાના સ્વરૂપમાં પરિપૂર્ણ છે,
વર્તમાન દશામાં સંસારીપણાનો ભેદ ગૌણ કરીને જોતાં દરેક આત્મા પરમાત્મા સમાન શુદ્ધ છે.
મોરનું ઇંડું નાનું છતાં તેમાં જે કસ છે તેમાં શક્તિરૂપે પૂર્ણ કળાકાર મોર છે, તેનું એન્લાર્જ તે પૂર્ણ મોર
છે. ઇંડાને હાથમાં લઈ ખખડાવે, ઈન્દ્રિય જ્ઞાનથી જોવા માગે તો મોર ન દેખાય તેથી શું તેમાં નથી?
વર્તમાનમાં જ તેમાં પૂર્ણ શક્તિ છે, તે વધીને મોર થાય છે. તેમ ભગવાન આત્મા શરીર, વાણી, મન અને
જડકર્મથી જુદો છે, પુણ્ય–પાપ વિકાર છે, તે આત્માના હિત માટે બેકાર (વ્યર્થ) છે, વસ્તુ સ્વભાવ સમજ્યા
વિના અજ્ઞાનીનાં માનેલાં વ્રત–સામાયિક આદિ બધાં મીંડા છે.
આ જીવ ઘણાં શાસ્ત્રો ભણ્યો છે, આ જીવ વ્રત–તપ–ત્યાગ ઘણા કાળથી કરે છે. માટે ધર્મી છે, એમ
કોઈ કહે તો એમ નથી. લોકો પૈસાવાળાને સુખી માને છે જો ખરેખર એમ હોય તો પાંચ હજારે થોડો સુખી
અને પચાસ હજારે વધુ સુખી એમ હોવું જોઈએ, પણ એમ નથી; ઘરે લાખ–કરોડ રૂપિયા હોય પણ શરીરમાં
રોગ આવે અથવા સ્ત્રી–પુત્રાદિ માને નહિ તો દુઃખી થાય છે. રૂપિયા તે વખતે કેમ સુખ આપતા નથી?
બહારથી સુખ જોનારને ક્યાંય સુખ નથી. કોઈ પરવસ્તુ સુખ–દુઃખ દાતા નથી પણ અજ્ઞાનીનો મિથ્યા
અભિપ્રાય જ દુઃખદાતા છે. એમ જાણે તો સુખનો સાચો ઉપાય કરે.
ખાદીલા (–ખોટવાળા) બે પ્રકારના હોય છે.
૧–બહારમાં લખપતિની આબરૂ હોય પણ અંદરમાં કરજદાર હોય તે ખાદીલો છે.
૨–પાંચ લાખવાળો પચીસ લાખવાળાને જોઈને પોતાને ખોટવાળો માને છે.
અજ્ઞાની જીવ પુણ્યબંધનથી અને સંયોગથી સુખને ઈચ્છે છે પણ ભગવાન આત્મા પુણ્ય–પાપ–
વિકારથી અને સંયોગથી પેલે પાર છે. અંદરની આનંદ સંપદાથી જે પોતાને સુખી ન માને પણ પુણ્યના
સંયોગ હોય તો ઠીક પડે. એમ માનનારા પૂરેપૂરા ખાદીલા છે.
ભગવાન આત્મા અંતરમાં પોતાની અનંત જ્ઞાનાનંદ આદિ શક્તિઓની પ્રભુતાથી પૂર્ણ છે, તેના ઉપર
દ્રષ્ટિ કરે (તેનો જ આદર–આશ્રય કરે અને પુણ્ય–પાપનો આદર–આશ્રય ન કરે) તો વિકાર મારું કાર્ય ને હું
તેનો કર્તા–એવી અનાદિની મિથ્યાદ્રષ્ટિ છૂટી જાય છે તે જીવ સ્વતંત્રતાની શ્રદ્ધા અને આત્મશાન્તિની સુગંધમાં
આવ્યો, તેને અપૂર્વ ધર્મની શરૂઆત થઈ એમ કહેવામાં આવે છે.
કોઈનો પ્રશ્ન હતો કે આ દેહ મળ્યો તે પહેલાં પૂર્વ ભવમાં હું હતો કે કેમ તે યાદ આવતું નથી, તો ત્યાં
સુધી આત્મા ત્રિકાળ છે એમ કેમ માનવું? તેનો ઉત્તર છ માસનું શરીર હતું ત્યારે શું હતું તે અત્યારે યાદ