છે, બહારથી આવે તેમ નથી.
આશ્રયે તે આવે છે. નિમિત્તાધીન દ્રષ્ટિવાળા જીવ સંયોગ અને વિકાર (શુભ–અશુભ રાગ) ને જ ભાળે છે,
તેનો આદર કરે છે. પણ સહજ જ્ઞાનાનંદ શક્તિ પોતાની પાસે છે, તે પોતાને આધીન છે, તેની કિંમત અને
મહિમા તેમને આવતાં નથી.
એમ વાણિયાએ ઠરાવ કર્યો. ભાટ રોજ જમણ માગવા આવે પણ કાલ કદી આવે નહિ અને ભાટ જમે નહીં.
તેમ અત્યારે પરમસત્ય સમજવાના ટાણાં મળ્યાં છતાં વાયદો કરે, તેને ફરી અનંતકાળે મનુષ્ય ભવનાં આ
ટાણાં મળવાં દુર્લભ છે. અત્યારે જે સાચું સમજવાની ના પાડે છે તે શુભભાવ કરે તો પણ તેના ફળ તરીકે
તીર્થંકર પાસે જવાનો નથી ને કદાચ જાય તો ત્યાં પણ વિરોધદ્રષ્ટિ ચાલુ હોવાથી ના પાડશે.
એવો રિવાજ હોય છે. તે પ્રમાણે તે ચાંદલો કરવા આવી. તેને રૂપવાન જોઈને રાજાની દ્રષ્ટિમાં કામ વાસનાનું
ઝેર ચડ્યું. ભાવમાં ફેર પડ્યો–ચાંદલો કરવા દેતો નથી મોઢું ફેરવે છે, બાઈ સમજી જાય છે. તે વૃદ્ધ માતાને
કહે છે કે આઈમા ‘રા’ ફરે છે. માતા કહે છે કે ‘રા’ નથી ફરતો પણ ‘રા’ નો ‘દિ’ ફર્યો છે, તે રાજ્યને
લાયક નહિ રહે. તેમ આચાર્ય ભગવાન તને ભગવાન થવાની વાત સમજાવે છે. પુણ્ય–પાપ, કામક્રોધાદિભાવ
પરાશ્રય કરવાથી થાય છે, તેની દ્રષ્ટિ છોડ કેમકે તે તારુંપદ (તારું સ્વરૂપ) નથી અને સત્ચિદાનંદ
નિજસ્વરૂપ છે તેની હા પાડ, તેનું ભાન કરી તેમાં એકતાબુદ્ધિ કરી તેમાં જાગ્રત થા, તેનો જ આદર કર. છતાં
જે મોઢું ફેરવે છે, આત્મહિતમાં વાયદો કરે છે, બાનાં બતાવે છે, સંયોગનો દોષ બતાવે છે. તેઓને
આત્મહિતની અરુચિ છે. ભાઈ! હમણાં નહિ તો ક્્યારે સમજીશ? ક્ષણમાં આંખો મિચાઈ જશે; ચોરાસી
લાખના ઊંડા કૂવામાં ઊતર્યા પછી ફરી અવસર ક્્યાંય નહિ મળે.
છોડે. માલિક છોડવા આવે છે તેને ભાળીને છૂટવાની હોશમાં ઊછળે છે. આનંદ પ્રગટ કરી થનગનાટ કરે છે
કે હમણાં છૂટા થઈ જશું. તેમ અનંતકાળથી પુણ્ય–પાપના બંધનની મમતાથી બંધાણો છે. એનાથી રહિત
થવાની આ વાત કરીએ છીએ. જો હોંશ અને અપૂર્વ ઉલ્લાસ ન આવે તો સમજ કે વાછડા જેટલી પણ બુદ્ધિ નથી.
(આચાર્ય કહે છે કે) પાડા–વાછડામાંથી પણ જા એવો છે.
હોય તો નમ્રતા સહિત વારંવાર સાંભળવાનો પ્રેમ આવે,