: ૧૦ : આત્મધર્મ : ૨૧૩
છે, આત્મસ્વરૂપની મને પ્રાપ્તિ કેમ થાય–એ સિવાય બીજું કાંઈ તેને રુચતું નથી...દિનરાત એ જ ચર્ચા...એ જ
વિચાર...એ જ રટણા...એને માટે જ ઝૂરણા! જુઓ, આવી અંદરની ધગશ જાગે ત્યારે આત્માની પ્રાપ્તિ થાય.
અને આત્માની જેને એકવાર પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ–અનુભવ થઈ ગયો તે સમકિતી પણ પછી વારંવાર તેના
આનંદની જ વાર્તા ચર્ચા–વિચાર ભાવના કરે છે.
‘આત્માનો આનંદ આવો...આત્માની અનુભૂતિ આવી...નિર્વિકલ્પતા આવી’...એમ તેની જ લગની
લાગી છે. જ્ઞાન ને આનંદ જ મારું સ્વરૂપ છે–એમ જાણીને એક તેની જ લય લાગી છે, તેમાં જ ઉત્સાહ છે,
બીજે ક્્યાંય ઉત્સાહ નથી. આવી જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ આત્માની ભાવનાથી–દ્રઢ પ્રયત્નથી–અજ્ઞાન છૂટીને જ્ઞાનમય
નિજપદની પ્રાપ્તિ થાય છે. ।। પ૩।।
* સમ્યકત્વન મહમ *
જેમ નગરમાં પ્રવેશ કરવાનું કારણ દ્વાર છે–દ્વાર વિના નગરમાં પ્રવેશ
કેમ થાય? તેમ જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય તેમાં પ્રવેશ કરવાનું દ્વાર સમ્યક્ત્વ
છે. સમ્યગ્દર્શન વિના જ્ઞાન ચારિત્ર તપ વીર્ય આત્માને પ્રાપ્ત થાય નહિ.
જેમ મુખની શોભા નેત્ર વડે છે, તેમ જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય
સમ્યગ્દર્શન વડે શોભે છે. જેમ વૃક્ષને મૂળ છે તેમ જ્ઞાનાદિકનું સમ્યગ્દર્શન
મૂળ છે.
(ભગવતી આરાધના ગા. ૭૪૦)
જે દર્શનથી ભ્રષ્ટ છે, તે ભ્રષ્ટ છે. માટે સમ્યગ્દર્શન રહિત ને
અનંતાનંત કાળમાં પણ નિર્વાણ થાય નહિં અને જે ચારિત્રથી ભ્રષ્ટ છે, રહિત
છે, સમ્યગ્દર્શનથી છૂટ્યો નથી તેને થોડા કાળમાં નિર્વાણ થશે. (૭૪૨)
એક તો સમ્યક્ત્વનો લાભ, બીજો ત્રૈલોક્્યનો લાભ, તેમાં ત્રણ
લોકના લાભથી પણ સમ્યગ્દર્શનનો લાભ શ્રેષ્ઠ છે. ધરણેન્દ્ર નરેન્દ્ર દેવેન્દ્ર
પદનો લાભ તો થોડા જ કાળમાં નાશ પામે છે. ત્રણ લોકનું રાજ્ય પામી
રાજ્યથી છૂટી–મરણપામીને–ચાર ગતિમાં પરિભ્રમણ કરે જ છે અને જે
સમ્યક્ત્વને પામે છે તે ચારગતિ સંસારમાં જન્મ મરણ કરતા નથી–
અવિનાશી સુખને પામે છે. માટે સમ્યક્ત્વના લાભ સમાન ત્રણ લોકનો
લાભ પણ શ્રેષ્ઠ નથી. (૭૪૬–૪૭)