અર્હંતદેવના માર્ગની ખબર નથી, તે અર્હંતદેવના માર્ગથી બહાર છે.
મોક્ષને નહિ સાધી શકે. માટે, સ્વરૂપને સાધવાનો સત્ય માર્ગ શું છે તેની વાત પહેલાં રુચવી જોઈએ.
થાય? પહેલાં નિર્ણયનું જોર જોઈએ અને પછી એકાગ્રતાના પરાક્રમરૂપ શૂરવીરતાથી કર્મબંધનને તોડી નાખે છે.
નાખવાનો અતિ ઉગ્ર પ્રયત્ન છે; ને તે શુદ્ધોપયોગ મહિમાવંત છે. શુદ્ધોપયોગ સિવાય બીજો કોઈ ખરેખર મોક્ષનો
પ્રયત્ન કે મોક્ષનું સાધન નથી–એમ પ્રસિદ્ધ કરીને આ ત્રીજું રત્ન અર્હંતદેવના શાસનના મોક્ષમાર્ગને પ્રકાશે છે.
દેહની દરકાર નથી, વનના વાઘ અને સિંહ ત્રાડ પાડતા હોય તો પણ ભયભીત થઈને સ્વરૂપથી જરાય ડગતા
નથી.–એ દશાની ભાવના ભાવતાં શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી કહે છે કે–
વળી પર્વતમાં વાઘ સિંહ સંયોગ જો;
અડોલ આસન ને મનમાં નહીં ક્ષોભતા,
પરમ મિત્રનો જાણે પામ્યા યોગ જો...
અને રાગ તે બંધસાધન જ છે, ને મોક્ષસાધન નથી;–આ રીતે બંધ–મોક્ષના વિલક્ષણ પંથને આ રત્નો પ્રસિદ્ધ
કરે છે. જે જીવ બંધ–મોક્ષના કારણરૂપ ભાવોને ભિન્ન ભિન્ન સ્વરૂપે નથી ઓળખતો તેને જૈનશાસનની કે
મુનિદશાની પણ ખબર નથી. અહા, મુનિઓ તો શુદ્ધોપયોગ વડે નિર્વિકલ્પ આનંદરસને પીતાં પીતાં મોક્ષને
સાધી રહ્યા છે. મુનિવરો મોક્ષને સાધવામાં શૂરવીર છે; ચૈતન્યમાં એકાગ્રતારૂપ મહાપરાક્રમવડે કર્મને છેદીને
શૂરવીરતાથી તેઓ મોક્ષને સાધી રહ્યા છે.
કરીએ? કર્મનું જોર ઘટે તો ચારિત્ર આવે”–એવી કાયરપણાની વાત કરે તે મોક્ષને સાધી શકે નહિ. મુનિવરો
તો ચિદાનંદતત્ત્વની સન્મુખ લીન થઈ, શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ કરી, અતિ ઉગ્ર પુરુષાર્થરૂપ પરાક્રમવડે, કર્મને છેદીને
મોક્ષને સાધે છે. આ રીતે શુદ્ધોપયોગરૂપ શૂરવીરતા તે મોક્ષનું સાધન છે. શુદ્ધોપયોગી મુનિવરો મોક્ષને
સાધવામાં શૂરવીર છે, તેઓ જ મોક્ષનું સાધનતત્ત્વ છે–એમ જાણવું. મોક્ષને સાધવામાં શૂરવીર એવા તે
મુનિવરો પોતાના સર્વ મનોરથ શુદ્ધોપયોગ વડે સિદ્ધ કરે છે.