Atmadharma magazine - Ank 215
(Year 18 - Vir Nirvana Samvat 2487, A.D. 1961).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 13 of 25

background image
: ૧૨ : આત્મધર્મ : ૨૧પ
[પ]
પાંચમું રત્ન : : ગાથા ૨૭પ : :
િષ્ સ્ત્ર જા
સાકાર–અણઆકાર ચર્યાયુક્ત આ ઉપદેશને
જે જાણતો, તે અલ્પકાળે સાર પ્રવચનનો લહે.

શાસ્ત્ર સમાપ્ત કરતાં આચાર્યદેવ તેનું ફળ બતાવે છે. શાસ્ત્રનું ફળ શું? કે જ્ઞાનાનંદની ભરેલા
અભૂતપૂર્વ એવા સિદ્ધપદની પ્રાપ્તિ તે શાસ્ત્રનું ફળ છે, તે દિવ્યધ્વનિરૂપ પ્રવચનનો સાર છે. પ્રવચનસારમાં
કહેલા આ ઉપદેશને જે જીવ જાણે છે તે જીવ આવા ફળને પામે છે.
ઉપદેશ જાણવાની વાત કરી તેમાં એકલા શબ્દો જાણવાની વાત નથી, પણ શ્રુતજ્ઞાનને અંતર્મુખ કરીને
તેના પ્રભાવવડે કેવળ આત્માનો અનુભવ કરવો તે આ શાસ્ત્રનો ઉપદેશ છે, એમ જેણે કર્યું તેણે જ ખરેખર
આ ઉપદેશ જાણ્યો છે. જો શ્રુતજ્ઞાનને અંતર્મુખ ન વાળ્‌યું તો તેણે આ શાસ્ત્રનો ઉપદેશ જાણ્યો જ નથી. અહા,
સંતોનો વીતરાગી ઉપદેશ તે ભાવશ્રુત વગર જાણી શકાય તેમ નથી. આ ઉપદેશ અનુસાર ભાવશ્રુત પ્રગટ
કરીને જે શુદ્ધાત્માને અનુભવે છે તે જીવ જ્ઞાન ને આનંદથી ભરપૂર એવા અભૂતપૂર્વ સિદ્ધપદને પામે છે.–તે
આ શાસ્ત્રને જાણવાનું ફળ છે.
જુઓ, શાસ્ત્રને જાણવાનું ફળ બતાવતાં તેની સાથે આચાર્યદેવે શાસ્ત્રને જાણવાની રીત પણ બતાવી
છે. શાસ્ત્રનું ફળ સાંભળતાં શિષ્યજનને ઉત્સાહ જાગે છે. શાસ્ત્રને જાણવાનું ફળ અપૂર્વ જ્ઞાનાનંદસ્વભાવની
પ્રાપ્તિ છે; પણ શાસ્ત્રને કઈ રીતે જાણવું? શ્રુતજ્ઞાનઉપયોગના પ્રભાવથી શુદ્ધઆત્માના અનુભવ સહિત જે
શિષ્યો આ ઉપદેશને જાણે છે તેઓ અપૂર્વ આત્માને પામે છે. જુઓ, કોઈ નિમિત્તનો કે શુભરાગનો પ્રભાવ ન
કહ્યો, પણ પોતાના શ્રુતજ્ઞાનઉપયોગનો જ પ્રભાવ કહ્યો. શ્રુતજ્ઞાનઉપયોગને જ્યાં અંતરમાં વાળ્‌યો ત્યાં
સમસ્ત શાસ્ત્રોના અર્થ તેમાં સમાઈ ગયા. આ રીતે જેઓ શ્રુતજ્ઞાનવડે કેવળ નિજાત્માને અનુભવે છે તેઓએ
જ ખરેખર શાસ્ત્રોના ઉપદેશને જાણ્યો છે ને તેઓ જ શાસ્ત્રના ફળરૂપ પરમાનંદને પામે છે.
ભગવાને સેવેલો ને ઉપદેશેલો માર્ગ, સંતોનું હાર્દ, અને શાસ્ત્રોનો મર્મ–એ જ છે કે પોતાના ઉપયોગને
અંતરમાં વાળીને શુદ્ધઆત્માને અનુભવવો.–એ જ પરમાનંદની પ્રાપ્તિનો પંથ છે. આવા અનુભવ તરફ
જ્ઞાનનો ઉપયોગ જો ન વાળે તો શાસ્ત્રનું ભણતર નિઃસાર છે, શાસ્ત્રનો સાર કે શાસ્ત્રનું ફળ તેને પ્રાપ્ત થતું
નથી. ઉપયોગને રાગાદિથી ભિન્ન કરીને, અંતર્મુખ થઈને, જે શિષ્ય સ્વાનુભવ કરે છે તેણે જ સંતોના ઉપદેશને
ઝીલ્યો છે, ગુરુએ ઉપદેશમાં જેમ કહ્યું તેમ તે શિષ્યે કર્યું; એ રીતે સમ્યક્પ્રકારે શાસ્ત્રના ઉપદેશને જાણનાર
શિષ્યવર્ગ અપૂર્વ–આનંદથી ભરપૂર આત્મિકસિદ્ધિને પામે છે. આ રીતે આ પાંચમું રત્ન શિષ્યજનને શાસ્ત્રના
ફળભૂત પરમઆનંદ સાથે જોડે છે.
આ પ્રવચનસારે શું કહ્યું? અને તેના શ્રોતા મુમુક્ષુએ શું કર્યું? પ્રવચનસારે જે કહ્યું તે પ્રમાણે જે