Atmadharma magazine - Ank 215
(Year 18 - Vir Nirvana Samvat 2487, A.D. 1961).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 18 of 25

background image
ભાદરવો : ૨૪૮૭ : ૧૭ :
દેવ પધાર્યા હતા–આઠ દિવસ રહ્યા હતા, ને એ દિવ્યધ્વનિના ધોધ સાંભળ્‌યા હતા...એ રીતે ભરતક્ષેત્રમાં
જન્મીને વિદેહક્ષેત્રના તીર્થંકરને સાક્ષાત્ ભેટનારા શ્રી કુંદકુંદાચાર્યદેવ પોતાના આત્માના વૈભવથી શુદ્ધાત્માનું
સ્વરૂપ દર્શાવે છે. અહા! એમની શક્તિની શી વાત! એમના વૈભવની શી વાત! અને શિષ્યને પણ સાથે જ
રાખીને કહે છે કે હે શિષ્ય! હું દર્શાવું છું ને તું જરૂર પ્રમાણ કરજે. જુઓ તો ખરા! એકત્વસ્વભાવની કેટલી
હોંસ છે!! આહા, આવા દર્શાવનારા મળ્‌યા...તો શિષ્ય પણ જરૂર સ્વાનુભવથી એકત્વભાવને જાણે છે.
આચાર્યદેવ કહે છે કે મારી મીટ શુદ્ધચૈતન્ય ઉપર છે, ને તું પણ તે શુદ્ધચૈતન્યસ્વભાવ ઉપર જ મીટ રાખીને
સાંભળજે. વચ્ચે વ્યાકરણના શબ્દ વગેરેમાં કદાચિત ક્ષયોપશમદોષથી ફેરફાર થઈ જાય ને તારા લક્ષમાં તે
આવી જાય તો તેમાં તું અટકીશ નહિ. જેવો અમારો ભાવ છે તેવો જ ભાવ તારામાં પ્રગટ કરીને સાંભળજે.
આ રીતે નિમિત્ત–નૈમિત્તિક ભાવની અપૂર્વ સંધિ સહિતની વાત છે. ધર્મી સંતોનું જેવું હૃદય છે તેવું શ્રદ્ધામાં
લીધું તેને ધર્મી સાથે નિમિત્ત–નૈમિત્તિકની સંધિ થઈ.
આહા, જુઓ તો ખરા આ વૈભવ! જગતના બધા વૈભવને જાણનારો જે આ ચૈતન્યભાવ, તે અચિંત્ય
ચૈતન્યવૈભવની પાસે જગતનો બધો વૈભવતૂચ્છ છે. પંચમકાળના આચાર્ય પંચમકાળના જીવોને નિજવૈભવથી
શુદ્ધઆત્મા દેખાડે છે. આચાર્યદેવ કહે છે કે હું સમસ્ત વૈભવથી બતાવીશ એટલે કાંઈ પણ બાકી નહિ રાખું, ને
તમે પણ શુદ્ધઆત્માને જોવા માટે સર્વ પુરુષાર્થ વડે પ્રયત્ન કરજો.
હવે ચૈતન્યનો જે નિજવૈભવ પ્રગટ્યો છે તે કયા પ્રકારે પ્રગટ્યો, તેમાં નિમિત્ત કેવા હતા તે ઓળખાવે છે.
ભગવાન સર્વજ્ઞદેવની વાણીરૂપ જે શબ્દબ્રહ્મ–તેની સેવાથી અમારા નિજવૈભવનો જન્મ છે. ભગવાનની
વાણીની ઉપાસના–એટલે કે તે વાણીના વાચ્યભૂત જે એકત્વ વિભક્ત આત્મા–રાગથી પાર ને ચૈતન્યથી
પરિપૂર્ણ–તેની ઉપાસના કરી, ભગવાનની વાણીમાંથી અમે આવો સાર કાઢયો, તે અમે અહીં દર્શાવીએ છીએ.
જુઓ, આ ભગવાનની વાણીની ઓળખાણ પણ અપૂર્વ જાતની છે. રાગથી ધર્મ મનાવે તે
ભગવાનની વાણી નહિ, ભગવાનની વાણી તો રાગથી પૃથક્ એકત્વ સ્વભાવ બતાવે છે. અજ્ઞાનીની વાણીથી
ચૈતન્યસ્વભાવ પમાય નહિ. એકલી વાણીની વાત પણ નથી, તે વાણી પણ સ્વાનુભવી ગુરુ પાસેથી સીધી
સાંભળી છે, સર્વજ્ઞદેવ–ગણધરદેવ તથા આચાર્યપરંપરાના ગુરુઓ તેમની કૃપા વડે પ્રસાદરૂપે અમને જે
શુદ્ધાત્માનો ઉપદેશ મળ્‌યો તેનાથી અમને શુદ્ધાત્માનો અનુભવ પ્રગટ્યો છે.
આહા! સમયસારની વાણીની ઠેઠ ભગવાન સર્વજ્ઞદેવ સાથે સંધિ કરીને આચાર્યદેવ કહે છે કે
ચૈતન્યરસથી નીતરતી ભગવાનની વાણીની ઉપાસના કરીને તેમાંથી અમે શુદ્ધાત્મા તારવ્યો. જુઓ, આવો
આશય કાઢે તેણે જિનવાણીની ઉપાસના કરી. પણ જે વિપરીત આશય કાઢે–રાગથી ધર્મ માને તેણે
જિનવાણીની ઉપાસના નથી કરી પણ વિરાધના કરી છે.
શાસ્ત્રોનો આશય શુદ્ધાત્મા દર્શાવવાનો છે–
જિનપદ નિજપદ એકતા, ભેદભાવ નહિ કાંઈ,
લક્ષ થવાનો તેહનો, કહ્યાં શાસ્ત્ર સુખદાઈ.
આ રીતે કસોટી ઉપર કસીને અમે જિનવાણીને ઓળખીને તેની ઉપાસના કરી છે. જિનવાણીનું દોહન
કરીને શુદ્ધાત્મારૂપી માખણ બહાર કાઢયું છે, તે આ સમયસારમાં દર્શાવીએ છીએ.
જિનવાણીની ઉપાસના સાથે અતિ નિષ્તુષ–નિર્બાધયુક્તિના બળે અમે એકત્વ વિભક્ત સ્વરૂપ નક્કી
કર્યું છે. એમને એમ એકલી વાણીથી નથી માની લીધું પણ અંદરમાં નિર્મળ જ્ઞાનની નિર્દોષ યુક્તિ વડે નક્કી
કરીને નિર્ણય કર્યો છે. શુદ્ધાત્માનું જે યથાર્થ સ્વરૂપ છે તેનાથી વિપરીત કહેનારા એકાંતવાદી જે વિપક્ષો તેનું
સમ્યક્ યુક્તિના બળવડે ખંડન કરીને, એકત્વ વિભક્ત આત્માનું સ્વરૂપ બધા પડખેથી બરાબર નક્કી કર્યું છે;
જ્ઞાનની નિર્મળતા વધતાં અંદરથી નવીનવી નિર્દોષ યુક્તિ સ્ફૂરતી જાય છે.
આગમ, યુક્તિ, ગુરુપરંપરા અને સ્વાનુભવ–એમ ચાર પ્રકારથી આચાર્યદેવના નિજવૈભવનો જન્મ છે,