Atmadharma magazine - Ank 221
(Year 19 - Vir Nirvana Samvat 2488, A.D. 1962).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 15 of 21

background image
: ૧૪ : આત્મધર્મ : ૨૨૧
જંગલમાં વસતા સંતોએ ચૈતન્યસ્વભાવના અનુભવમાં ઝૂલતા ઝૂલતા અલૌકિક કામ કર્યા છે...
પરમાત્મા એમની દ્રષ્ટિમાં તરવરે છે; રાગાદિ પરભાવો સાથેની સંધિ–એકતા તોડીને અંતરમાં પરમ–આત્મા
સાથે ગોષ્ઠી બાંધી છે. પરમાત્મસ્વભાવમાં પેઠા ત્યાં બંધન તો દૂર દૂર ચાલ્યું ગયું. પરમાત્મસ્વભાવમાં કર્મનો
પ્રવેશ નથી. માટે શુદ્ધનયવડે જે પરમાત્મસ્વભાવમાં પેસીને ઊંડો ઊતર્યો એવા જ્ઞાનીને કર્મનું બંધન થતું
નથી.
આચાર્યદેવ મહા સિદ્ધાંત કહે છે કે–
इदमेवात्र तात्पर्यं हेयः शुद्धनयो न हि।
नास्ति बंधस्तदत्यागात् तत्त्यागात्बंध एव हि।। १२२।।
જુઓ, આ સર્વ સિદ્ધાંતનો સાર! આ શાસ્ત્રનું તાત્પર્ય! આ શ્લોક પં. બનારસીદાસજી
સમયસારનાટકમાં કહે છે કે–
યહ નિચોડ યહ ગ્રંથકો, ય હૈ પરમરસપોષ;
શુદ્ધનય ત્યાગે બંધ હૈ, ગ્રહ શુદ્ધનય મોક્ષ.
શુદ્ધનયના ગ્રહણથી મોક્ષ છે, શુદ્ધનયના ત્યાગથી બંધન છે, આ સમયસારનો નીચોડ છે, અને આ જ
પરમ શાંતરસનું પોષણ કરનાર છે. અહા, સંતોએ માર્ગ સુગમ કરી દીધો છે.
સાધક જીવોએ સદાય શુદ્ધાત્માનો જ આશ્રય કરવા જેવો છે, શુદ્ધાત્માના આશ્રયે જ સાધકપણું
છે. શુદ્ધાત્માનો આશ્રય કરનારો એવો શુદ્ધનય જ ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે. અને રાગાદિનો આશ્રય
કરનારો એવો અશુદ્ધનય–વ્યવહારનય તે ગ્રહણ કરવા યોગ્ય નથી. જ્યાં સ્વભાવનો આશ્રય થયો ત્યાં
મોક્ષ છે ને જ્યાં વિભાવનો આશ્રય થયો ત્યાં બંધન છે.–આ મહાસિદ્ધાંત જાણીને મુમુક્ષુએ શુદ્ધનયવડે
શુદ્ધાત્મામાં પરિણમવું–તે જ સર્વ શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય છે. જેણે સ્વભાવનો આશ્રય કરીને શુદ્ધઅનુભૂતિ
પ્રગટ કરી તેણે પરમશાંત અતીન્દ્રિય ચૈતન્ય આનંદરસ ચાખ્યો અને બધાય શાસ્ત્રોનો નીચોડ તેણે
પ્રાપ્ત કરી લીધો.
અહો, અમૃતચંદ્રઆચાર્યદેવે અદ્ભુત કળશો રચ્યા છે. અધ્યાત્મકવિ, ને અધ્યાત્મદ્રષ્ટિ,
અધ્યાત્મઆચરણ ને અધ્યાત્મના સૂર્ય!! જાણે અધ્યાત્મનો સૂરજ ઊગ્યો. તેમના કળશમાં
અધ્યાત્મરસની ધારા ટપકે છે. ૧૨૩મા કળશમાં આચાર્યદેવ કહે છે કે અહો, શુદ્ધાત્માને અવલંબનારો
આ શુદ્ધનય ધીર છે અને ઉદાર છે; શુદ્ધનયનો મહિમા અત્યંત ઉદાર છે, શુદ્ધનય એવો બળવાન છે કે
જ્ઞાનમાં સ્થિર થઈને કર્મોને મૂળમાંથી ઊખેડી નાંખે છે–આવો મહિમાવંત શુદ્ધનય છે તે પવિત્ર
ધર્માત્માઓએ કદી પણ છોડવા યોગ્ય નથી. જુઓ, આ પવિત્ર ધર્માત્માઓનું લક્ષણ! પવિત્ર ધર્માત્મા
શુદ્ધનયને કદી છોડતા નથી. જેઓ શુદ્ધનયનું અવલંબન છોડીને, રાગના આશ્રયની બુદ્ધિ કરે છે તે જીવ
પવિત્ર નથી, તે જીવ ધર્મી નથી, તે જીવ મલિનચિત્તવાળો છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિનું ચિત્ત તો શુદ્ધનયથી ઓપતું–
દીપતું છે, તે જ ખરું કાર્ય કરનારો છે. બહારમાં દેહ સ્ત્રીનો હો કે પુરુષનો, પણ જેણે અંતરમાં શુદ્ધનય
વડે આત્માની નિર્મળ અનુભૂતિ પ્રગટ કરી છે તે કૃતકૃત્ય છે, તે મહાન છે. એવા પવિત્ર ધર્માત્મામાં
પોતાના જ્ઞાનકિરણોને જ્ઞાન સ્વભાવમાં જ સમેટીને, ચૈતન્યના અચળ શાંત પૂર્ણ તેજ ને દેખે છે,
પરમઆનંદરસને અનુભવે છે ને જ્ઞાનમાં લીનતાવડે અલ્પકાળમાં કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરે છે. ધર્માત્મા
સાધક થઈને શુદ્ધનયવડે પોતાના શુદ્ધ આત્માને જ સાધ્ય બનાવે છે, શુદ્ધનય જ તેનું સાધન છે; તેના
સાધ્ય, સાધક ને સાધન ત્રણે નિર્વિકલ્પપણે પોતામાં જ સમાય છે, વચ્ચે બીજું કોઈ સાધક નથી.
* * * * * * * *