: ४ : आत्मधर्म : २२१
(समयसार गा. ७प उपरना प्रवचनमांथी)
आचार्य भगवाने कर्ताकर्म अधिकारनी शरूआतमां
घणा पडखेथी समजावीने आत्मा अने आस्रवोनुं
(–स्वभाव अने विभावनुं) स्पष्ट भेदज्ञान कराव्युं छे.
जे शिष्य ते प्रमाणे समजीने, भेदज्ञान प्रगट करीने,
आस्रवोथी पाछो फरीने, निर्भयपणे पोताना
विज्ञानघनस्वभावमां आरूढ थयो छे, ज्ञान स्वरूप थईने
जगतनो साक्षी थयो छे, ज्ञायकभावपणे प्रकाशमान
थईने ज्ञानी थया छे,–एवा ज्ञानी धर्मात्माने कया
चिह्नथी ओळखवा? ते आचार्यदेव ७पमी गाथामां
बतावे छे.
जुओ, आमां ज्ञानीने ओळखवानुं एवुं अलौकिक चिह्न आचार्यदेवे बताव्युं छे के ते चिह्नने जे जीव
ओळखे तेने पोताने पण भेदज्ञान थया विना रहे नहीं. अहा, अद्भुत शैलीथी आचार्यदेवे ज्ञानीनी
ओळखाण करावी छे.
परिणाम कर्म तणुं अने
नोकर्मनुं परिणाम जे
ते नव ठरे, जे मात्र जाणे,
ते ज आत्मा ज्ञानी छे. (७प)
ज्ञानीनुं कार्य शुं?–के ज्ञानभाव ते ज ज्ञानीनुं कार्य छे, ए सिवाय रागादिपरिणाम के कर्म–नोकर्मना
परिणाम ते ज्ञानीनुं कार्य नथी. ज्ञानकार्यवडे ज ज्ञानी ओळखाय छे. रागकार्य वडे ज्ञानीने ओळखवा जाय
तो ज्ञानी ओळखाता नथी. जगतना जीवोए ज्ञानीने ओळखवानी रीत पण जाणी नथी. जेणे पोताना
आत्माने रागथी तद्रन जुदो ज्ञानस्वभावपणे ज अनुभव्यो छे एवा ज्ञानीधर्मात्मा निर्मळ ज्ञानपरिणाम
सिवाय बीजा कोई रागादिपरिणामने स्वप्ने पण पोताना करता नथी. रागनी जेने रुचि छे, रागथी जुदा
ज्ञानपरिणामनी जेने खबर नथी एवो अज्ञानी जीव ज्ञानीने कई रीते ओळखशे? ते तो एम ज देखशे के
ज्ञानी रागने करे छे;–पण राग वखतेय ज्ञानीनुं ज्ञान रागथी अत्यंत भिन्नपणे ज परिणमी रह्युं छे, अने ते
ज्ञानी ते ज्ञानपरिणामने ज करे छे. एवी ओळखाण ते अज्ञानीने थती नथी. ज्ञान परिणाम ते ज ज्ञानीने
ओळखवानुं चिह्न छे, ते चिह्नने ओळखे तो ज ज्ञानी ओळखाय. अने आवी ओळखाण जे करे ते पोते
ज्ञानी थया वगर रहे नहि.