: ૮ : વૈશાખ : ૨૪૮૮
શુદ્ધનયનો વિષય
એકરૂપ શુદ્ધાત્મા છે.
તેને કોઈ પણ વિકલ્પની
અપેક્ષા નથી
(રાજકોટમાં શ્રી સમયસાર ગાથા ૧૨.
કળશ ૭, ઉપર પૂ. ગુરુદેવનું પ્રવચન)
(તા. ૧પ–૨–૬૧ બુધવાર)
* * * * * *
શુદ્ધનયના બળ વડે આત્મજ્યોતિ પ્રગટ થાય છે, બીજાથી નહિ–એમ કળશ દ્વારા
કહે છે:–
अतः शुद्धनयायत्तं प्रत्यग्ज्योतिश्चकास्ति तत्।
नवतत्त्वगतत्त्वेपि यदेकत्वं न मुंचति।। ७।।
૧. શુદ્ધનય–સ્વસન્મુખ એકાગ્રદ્રષ્ટિને આધીન જે ભિન્ન આત્મજ્યોતિ છે તે
પ્રગટ થાય છે તે આત્મજ્યોતિ નવતત્ત્વના અનેક વિકલ્પરૂપે થવા છતાં પોતાના
એકપણાને છોડતી નથી.
શુદ્ધનયનો વિષય ભગવાન આત્મા પૂર્ણ શુદ્ધ છે. તેને આધીન આત્મજ્યોતિ છે,
શુભ રાગરૂપ વ્યવહારના વિકલ્પ ઊઠે તેને આધીન આત્મજ્યોતિ નથી. વ્યવહારનયના
વિષયમાં નવતત્ત્વ હોવા છતાં નિશ્ચયે ચૈતન્યજ્યોતિ પોતાના એકપણાને છોડતી નથી.
વિકલ્પ (રાગ) પર્યાયમાં હોય એ રાગ હોવા છતાં રાગ અને ગુણભેદથી ભિન્ન એકલો
જ્ઞાયકભાવ શુદ્ધ છે. તેમ અંતર્મુખ થતાં અનુભવી શકાય છે.
૨. એકલા નવતત્ત્વના ભેદને અનુભવે, એના જાણપણામાં જ રોકાય તે
મિથ્યાત્વનો અનુભવ છે. વ્યવહારના અવલંબન વડે આત્મતત્ત્વની પ્રાપ્તિ કદી પણ
થતી નથી. બાહ્ય અહિંસા, સેવા અને શુભરાગની રુચિવાળાને આ વાત કઠણ પડે તેમ
છે, પણ વસ્તુ સ્વરૂપની યથાર્થ સમજણ વગર કદી પણ સંસાર પરિભ્રમણ ટળતું નથી.