તે અનુભવી શકાય છે તેમ આત્મા શુદ્ધનયવડે દેહ અને રાગાદિથી જુદો
અનુભવી શકાય છે–તેવી અંતરદ્રષ્ટિ થવી તે સમ્યગ્દર્શન છે.
જ્ઞાયકસ્વભાવને જુદો તારવવો તે ભૂતાર્થથી (નિશ્ચયથી) સમ્યગ્દર્શન છે.
અને અતતીતિ–ગચ્છતીતિ–સદાય જાણે અને પરિણમે છે તે અપેક્ષાએ તેને
આત્મા કહેવાય છે. આત્મા શક્તિ અપેક્ષાએ શુદ્ધ છે પણ વર્તમાનદશામાં
વિકાર છે. જો વર્તમાનદશામાં પણ તે તદ્રન શુદ્ધ હોય તો તેને પરમાનંદનો
પ્રગટ અનુભવ હોવો જોઈએ.
(પૂર્ણજ્ઞાનઘન સ્વભાવનો) અભેદ–એકરૂપ અનુભવ કરવો તે સમ્યગ્દર્શન છે.
સમ્યગ્દર્શનનો વિષય જે ત્રિકાળી આત્મા છે તેને જાણ્યા વિના, અનુભવ કર્યા
વિના શુદ્ધતાનું થવું, વધવું કે ટકવું, બને નહિ.
તેમાં મારો બિલકુલ અધિકાર નથી. જડનું, શરીરનું, હાથપગનું કામ
આત્મા કરી શકે નહિ, કેમકે તે અજીવ–જડપદાર્થ સત–વિદ્યમાન જગતનાં
સ્વતંત્ર–તત્ત્વો છે.
પર્યાયો તે તેનાથી છે, આત્માને આધીન તે કદી નથી. એની વ્યવસ્થા તે કરે
છે, તેના વડે ને તેના આધારે તે થાય છે, આવું વસ્તુસ્વરૂપ ન માનતાં એનાં
કાર્ય હું કરું, હું હોઉં તો તેનું કાર્ય થાય.–એમ જે માને છે તેને વ્યવહારથી પણ
અજીવતત્ત્વની શ્રદ્ધા નથી અજ્ઞાની પરપદાર્થનું