મિથ્યાત્વ રાગાદિ રહિત આત્મભાવને અહિંસા કહેવામાં આવે છે.
થાય. વર્તમાન દશામાં પુણ્ય–પાપ હોય છતાં પ્રથમ તેનો દ્રષ્ટિ–શ્રદ્ધા અપેક્ષાએ
ત્યાગ હોય છે. રાગથી પાર ત્રિકાળી સ્વભાવ ઉપર દ્રષ્ટિ થતાં શુદ્ધાત્માની
અનુભૂતિ–આત્મખ્યાતિ થાય છે તેને નિર્વિકલ્પ વિજ્ઞાનઘન આત્મા પ્રસિદ્ધ
થયો, પુણ્ય–પાપ ઉપર દ્રષ્ટિ છે તેને મલિનભાવ પ્રસિદ્ધ થયો, આત્મા પ્રસિદ્ધ
ન થયો.
કર્તાબુદ્ધિના અહંકારનું પોષણ જ થાય છે. કદાચ પુણ્ય બાંધે તો મિથ્યાત્વ
સહિત પાપાનુબંધી પુણ્ય બાંધે છે.
૨પ. જગતના જડ અને ચેતન પદાર્થો સદાય તેની શક્તિથી ટકીને
અમે પરનાં કામ કર્યાં. સમાજને સુધારી દીધો, અમે ત્યાગી થયા છીએ, સ્ત્રી,
ધનાદિ પરિગ્રહનો ત્યાગ કર્યો છે, લૂખો, સાદો, સાત્ત્વિક આહાર ખાઈએ છીએ
–તો એ કાંઈ ધર્મીનું ચિહ્ન નથી. પુણ્ય પાપ તે બંધનાં કારણ છે, હું તેનાથી
જુદો ત્રિકાળી જ્ઞાતા છું–એમાં જ્ઞાનને જોડી નવતત્ત્વના વિકલ્પથી છૂટો પડી,
અનાદિ અનંત એકરૂપ આત્માને જોવો તે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન છે.
કરુણા, કોમળતાના ભાવ થાય તે પુણ્યતત્ત્વ છે, ધર્મતત્ત્વ તેનાથી પાર છે.
વ્યવહારમાં એકતાબુદ્ધિ–છોડી, ભેદથી ખસીને અંતર અભેદ સ્વભાવમાં ઢળવું
તેનું નામ સમ્યગ્દર્શન છે–એકને જાણ્યો, તેણે સર્વ જાણ્યું. વ્યવહારનય છે અને
તેનો વિષય પણ છે પરંતુ એના લક્ષે આત્મા જણાય નહિ. અંતરજ્ઞાયકમાં
ઠરીને, એક આત્મા જાણ્યો તેણે સ્વ–પર બધું જાણ્યું. અંતર્મુખદ્રષ્ટિ કર્યા વિના
કોઈને પણ ધર્મ થતો નથી.
આગળ વધતાં પુરુષાર્થ અનુસાર અંતરમાં સ્થિરતા વધે છે, ભૂમિકાનુસાર
પુણ્ય–પાપ વ્રત, તપના શુભભાવ પણ હોય છે પણ શુભરાગને તે ધર્મ ન
માને. પુણ્યબંધનું કારણ માને, ફોતરા સમાન છોડવા યોગ્ય માને.