: 12 : ātmadharma : 224
viṣhayanī mīmānsā kundakundāchārye pote samayasāramān karī chhe. temanun kahevun chhe ke jīv dravya jo karmathī svayam
bandhāyo nathī ane svayam krodhādirūpe pariṇaman karato nathī to te apariṇāmī ṭhare chhe ane āvī rīte te
apariṇāmī thatān ek to sansārano abhāv prāpta thāy chhe ane bījun sāṅkhyamatano prasaṅg āve chhe. jīv
svayam to apariṇāmī chhe parantu tene krodhādibhāvarūpe krodhādi karma pariṇamāve chhe em kahevun yogya lāgatun nathī
kemake jīvane svayam pariṇaman svabhāvavāḷo na mānīe to krodhādi karma tene krodhādibhāvarūpe kevī rīte
pariṇamāvī shake? jo ā doṣhano parihār karavā māṭe jīvane svayam pariṇamanashīl mānavāmān āve to krodhādi
karma jīvane krodhādi bhāvarūpe pariṇamāve chhe e kahevun to mithyā ṭhare ja chhe. sāthe ja ānā uparathī e ja phalit
thāy chhe jyāre ā jīv krodharūpe pariṇame chhe tyāre te pote ja krodh chhe, jyāre svayam mānarūpe pariṇame chhe tyāre
te pote ja mān chhe, jyāre svayam māyārūpe pariṇame chhe tyāre te svayam māyā chhe ane jyāre svayam lobharūpe
pariṇame chhe tyāre te pote lobh chhe. kundakundāchārye ā mīmānsā phakat jīvanā āshrayathī ja karī nathī. karma
vargaṇāo gnānāvaraṇādikarmarūpe kevī rīte pariṇaman kare chhe enī mīmānsā karatān paṇ temaṇe enun mukhya
kāraṇ pariṇāmasvabhāv ja batāvyun chhe.
pa–ek dravya bījā dravyane kem pariṇamāvī shakatun nathī enā kāraṇano nirdesh karatān teo āj
samayasāramān kahe chhe–
जो जम्हि गुणे दव्वे सो अण्णम्हिदुण संकमदि दव्वे।
सो अण्णमसंकंतो कह तं परिणामए दव्वं।। १०३।।
je je dravya athavā guṇamān rahyun hoy tene chhoḍī te anya dravya ke guṇamān kadī paṇ saṅkramaṇ pāmatun nathī
te jyāre bījā dravya ke guṇamān saṅkramaṇ pāmatun nathī to te tene kevī rīte pariṇamāvī shake arthāt pariṇamāvī
shakatun nathī. 103.
6–tātparya e chhe ke lokamān jeṭalā koī kārya chhe te badhā potānā upādān pramāṇe ja thāy chhe. em
banī shakatun nathī ke upādān ghaṭatun hoy ane temānthī paṭanī nittpatti(prāpti) thaī jāy. jo ghaṭanā upādānanī
paṭanī utpatti thavā māṇḍe to lokamān padārthonī vyavasthā paṇ na banī shake ane tenāthī utpanna thatā kāryonī
vyavasthā paṇ na banī shake. ‘गणेश प्रकुर्वाणो स्वयामास वानरम्’ (gaṇesh banāvatā vāndarānī rachanā thaī)
jevī sthiti utpanna thashe.
7–jene jainadarshanamān upādān kāraṇ kahe chhe tene naiyāyik darshanamān samavāyīkāraṇ kahevāmān āvyun chhe.
jo ke naiyāyik darshan pramāṇe jaḍ–chetan pratyek kāryano kartā īchchhāvān, prayatnavān ane gnānavān sachetan
padārtha ja hoī shake, samavāyī kāraṇ nahi. temān paṇ te sachetan padārtha evo hovo joīe ke jene darek samaye
utpanna thatā badhā kāryonā adraṣhṭādi kāraṇ sākalyanun pūrṇa gnān hoy. tethī te darshanamān badhā kāryonā kartārūpe
īchchhāvān, prayatnavān ane gnānabhāv īshvaranī svatantrarūpe sthāpanā karavāmān āvī chhe. ā rīte āpaṇe
joīe chhīe ke je darshanamān badhā kāryonā kartārūpe īshvar upar āṭalun vajan āpyun chhe te darshan ja jyāre
kāryanī utpattimān samavāyī kāraṇonā sadbhāvano svīkār kare chhe. arthāt pot potānā samavāyīkāraṇothī
sanyukta thaīne ja jyāre te ghaṭādi kāryonī utpatti māne chhe evī avasthāmān bījānā kāryanā upādānathī
bījā kāryanī utpatti thaī jāy e mānyatā to traṇ kāḷamān paṇ sambhav nathī. e ja kāraṇe kundakundāchārye
jyān koī kāryano kāraṇanī draṣhṭithī vichār karyo chhe tyān temaṇe tenā kāraṇarūpe upādān kāraṇane ja mukhyatā
āpī chhe. te kārya pachhī sansārī ātmānī shuddhine lagatun hoy ke ghaṭ paṭādirūp anya kārya hoy. te potānā
upādān pramāṇe ja thashe e temanā kathanano āshay chhe. jainadarshanamān pratyek dravyane pariṇāmasvabhāvī
mānavānī saphaḷatā paṇ emān ja chhe.
8–prashna e chhe ke jo pratyek dravya pariṇamanashīl chhe to te pratyek samayamān badalīne anya anya kem
thaī jatun nathī. kemake pratham samayamān je dravya chhe te jyāre bījā