: ૪ : આત્મધર્મ : ૨૨૬
અનાદિ અનંત દરેક વસ્તુની સ્વતંત્ર અવસ્થા
અને
ભેદજ્ઞાન વડે નક્કી થતું જીવનું અકર્તાપણું
સમયસાર સર્વવિશુદ્ધજ્ઞાન અધિકાર ગા–૩૦૮ થી ૩૧૧
ઉપર પૂ. ગુરુદેવના પ્રવચન–રાજકોટ તા. પ–પ–૬૨
આ ભગવાન આત્મા દેહના રજકણથી જુદો છે.
અનાદિ અનંત ધુ્રવ વસ્તુ છે. છે તેની આદિ અંત ન હોય.
દેહથી ભિન્ન ચૈતન્યમાત્ર વસ્તુ આત્મા છે. આત્મા જ્ઞાનનો
કર્તા છે. શરીર, મન, વાણી આદિ કોઈ પણ પર પદાર્થના
કામ કરી શકતો નથી. જગતના જેટલા પદાર્થો છે, તે છે છે
ને છે. છે તે પોતાથી છે. પરથી નથી. આટલું નક્કી કરતા
તેની પર્યાય પોતાથી છે. પરથી નથી. પરના આધારે નથી
એમ નક્કી થઈ જાય છે.
णमो अर्हंताणं, णमो सिद्धाणं, णमो आईरियाणं
णमो उव्वज्जायाणं, णमो लोए सव्व साहुणं
ઓકારં બિન્દુ સંયુક્તં નિત્યં ધ્યાયંતિ યોગિન;
કામદં મોક્ષદં ચૈવં ઓંકારાય નમો નમ:
એક પદાર્થ બીજાનું કાંઈ કરી શકે નહીં એમ અકર્તાપણું બતાવવા આ અધિકાર છે.
પ્રથમ તો જીવ છે. તે ક્રમબદ્ધ એવા પોતાના પરિણામોથી ઉપજતો થકો જીવ છે. અજીવ નથી. કેમકે
દરેક દ્રવ્ય પોતાની જાતને જાળવીને નિરંતર નવી નવી અવસ્થા બદલે છે. જો અવસ્થા બદલે નહીં તો
આનંદનો અનુભવ થઈ શકે નહીં. આત્મામાં પૂર્ણ સ્વભાવ ભર્યો છે. જેમ ૬૪ પહોરી પીપરમાં પૂર્ણ તીખાસ
ભરી છે. અંદર શક્તિ છે તો પ્રગટ થાય છે. પીપરના દાણે દાણે શક્તિરૂપે પૂર્ણ તીખાશને લીલાશ પડી છે. તેમ
દરેક આત્મામાં જ્ઞાનાનંદ શક્તિ છે, ચૈતન્યધામમાં સર્વજ્ઞત્વ સર્વદર્શીત્વ, વીર્ય (બલ), સુખ, પ્રભુત્વ,
વિભુત્વ, સ્વચ્છત્વ, અસંકુચિતવિકાસત્ત્વ, આદિ ગુણરૂપ અનંત શક્તિઓ એકસાથે છે, અનાદિ અનંત છે.
વિભુત્વશક્તિ એટલે સર્વજગત વ્યાપક એમ નહીં પણ દરેક આત્મા પોતાની વિભુત્વશક્તિથી પોતપોતાના
સ્વક્ષેત્રમાં સ્વદ્રવ્યના આશ્રયે પોતાના અનંત ગુણોમાં સદાય વ્યાપક છે અને આત્મામાં પોતાના સર્વગુણ
સદાય વ્યાપક છે. પણ જગતમાં–વિશ્વમાં સર્વ વ્યાપક એવો કોઈ આત્મા નથી. યાદ કરવું હોય તો અંદર
દેહમાં બીરાજમાન જે ચૈતન્યભાવ છે. તેટલામાંજ