: 16 : ātmadharma : 227
adharma dravya ane ākāsh dravya ek ek ja chhe, kāḷ dravya (kālāṇun dravyo) asaṅkhyāt chhe. temānthī koī vadhatān
–ghaṭatān nathī. traṇe kāḷe dravya anantānant chhe ane jinendradeve te badhāyane (pratyekane) anantadharmātmak kahyān chhe.
darek darek dravya potānā svarūpathī ja chhe ane parasvarūpathī nathī tethī pratyek samaye pratyek dravyamān potapotānā
anantaguṇanī anant paryāyo anantadharma sahit utpanna thāy chhe ane te ja samaye jūnī paryāyo naṣhṭa thāy chhe.
e rīte anek chhe to paṇ dravya to sadā potānā guṇaparyāyothī ekarūpe ṭakī rahe chhe.
dravyamān paryāyono pravāh anantānant thavā chhatān dravya anantānant shaktirūp rahe chhe. koī prakāre tenī
anantānant tākātamān bādhā āvatī nathī. na to kadī paryāyono ant āve, ke na to dravyano ant āve.
dravyamān je kāī jeṭalī shakti chhe te te paṇe chhe ane par paṇe nathī, paranā ādhāre nathī tethī kharekhar paranā
kāraṇe dravyanī koī paṇ shakti nathī,
darek dravya potānān dravya kṣhetra, kāḷ ane bhāvathī chhe ane par dravyanān dravya, kṣhetra, kāḷ ane bhāvathī nathī.
ām pratyek vastu pote ja svatantrapaṇe ṭakīne potapotānā anantadharmanī maryādāmān barābar varte chhe.
e rīte vastu svarūp kharekhar anantadharmātmak hovāthī jain dharmamān tene anekānta kahel chhe. jainadharmanun kathan
kaho ke vastusvarūp kaho banne ek ja chhe.
sat dravyanun lakṣhaṇ chhe: asat ke abhāv nāme koī svatantra padārtha nathī paṇ je potāthī sat chhe te ja
bījī draṣhṭithī jotān parathī asat chhe. darek dravya–guṇ–paryāy sadāy paradravya–paradravyanā guṇ ane paradravyanī
paryāyanī sattāthī nāstirūp (abhāvarūp) jovāmān āve chhe. ām hovāthī na to kevaḷ koī vastu sat chhe
ke na to koī vastu kevaḷ asat chhe.
jo vastu ā maryādānun ullaṅghan kare to samasta vastunā sarvarūpano nāsh thaī jāy, paṇ em kadī
banatun nathī.
ā niyam em batāve chhe ke koī vastu paravastunā koīpaṇ kāryane koī rīte karī shake nahi, jo em
na mānavāmān āve to traṇe kāḷe pratyek vastu svarūpanī apekṣhāthī ja sat chhe ane pararūpanī apekṣhāthī ja
asat (–parapaṇe nāstirūp, parathī nahi hovārūp) chhe e anekānta siddhānt tūṭī paḍashe.
ā uparathī siddha thayun ke paradravya teno koī paṇ guṇ ke paryāy te paradravyanun kāī paṇ kārya karī shake nahi.
chhatān nimitta ke je paradravya chhe tene tenāthī judā paradravyanī paryāyano kartā athavā nimitta karttā
kahevāmān āve chhe tenun kāraṇ shun chhe teno khulāso bhagavān kundakundāchāryadeve shrī samayasār gā. 10p mān
karyo chhe. te gāthā tathā tenī ṭīkā nīche mujab chhe.
जीवम्हि हेदुभूदे बंधस्स दु पस्सिदुण परिणामं।
जीवेण कदं कम्मं भण्णदि उवयार मत्तेण।। १०५।।
jīv hetubhūt thatān are! pariṇām dekhī bandhanun upachāramātra kathāy ke ā karma ātmāe karyun. 10p.
artha:– jīv nimittabhūt banatān, karmabandhanun pariṇām thatun dekhīne, ‘jīve karma karyun em upachār mātrathī
kahevāy chhe.’
“ṭīkā–ā lokamān kharekhar ātmā svabhāvathī paudgalik karmane nimittabhūt nahi hovā chhatān paṇ,
anādi agnānane līdhe paudgalik karmane nimittarūp thatā evā agnānabhāve pariṇamato hovāthī nimittabhūt
thatān, paudgalikakarma utpanna thāy chhe, tethī ‘paudgalikakarma ātmāe karyun evo nirvikalpa vignānaghan svabhāvathī
bhraṣhṭa, vikalpaparāyaṇ agnānīono vikalpa chhe, te vikalpa upachār ja paramārtha nathī.”
ā gāthā spaṣhṭapaṇe nīchenā niyamo siddha kare chhe:–
1 jīvane pudgal karmano kartā kahevo te upachār mātra chhe.
2 ā upachāranun kāraṇ e chhe ke jyāre jyāre karmabandh thāy chhe tyāre tyāre e agnānī jīv
nimittabhūt bane chhe.