આત્મા, જ્ઞાનને દેહ જ નથી, તો તેને પુદ્ગલમય આહાર કેમ હોય એવા અર્થને સ્પષ્ટ કરવા ગાથા
કહે છે.
અહીં વાત નથી.) આહાર તો મૂત્તિક છે કારણ કે પુદ્ગલમય છે. જે પરદ્રવ્ય છે તે ગ્રહી–છોડી
શકાતું નથી. આત્મામાં ભલે પ્રાયોગિક એટલે અશુદ્ધભાવ હો કે વૈસ્ત્રસિક (સ્વાભાવિક શુદ્ધ)
ભાવહો, એવો જ આત્માનો ગુણ છે એટલે કે પરનું કાંઈ કરી શકે, ગ્રહે છોડે એવો કોઈ ગુણ
આત્મામાં નથી.
આત્મા સમજવો કેમકે અભેદ અપેક્ષાથી લક્ષણમાં જ લક્ષ્યનો વ્યવહાર કરાય છે. એ રીતે આત્માને
જ્ઞાન જ કહેતા આવ્યા છે.
ગ્રહવું તથા છોડવું અશક્્ય છે. અમૂર્ત્તિકને મૂત્તિક આહાર હોય નહીં; તેથી જ્ઞાન (આત્મા) આહારક
નથી. માટે જ્ઞાનને દેહની શંકા ન કરવી. વળી જડકર્મ–નોકર્માદિરૂપ આહાર મૂર્ત્તિક છે; આત્મા સદા
અમૂર્ત્તિક છે, અરૂપી, અતીન્દ્રિય જ્ઞાનમય છે તેથી નિશ્ચયથીય કે વ્યવહારથી જીવ પરનું કાંઈ કરી શકે
નહીં. મેં ખાધું, પીધું, લીધું, દીધું, મેં આહાર છોડયો–એ અસદ્ભૂત વ્યવહારનયનું કથન છે. પણ
તેનોઅર્થ–એના કાર્યને અને પરદ્રવ્યને જીવ ગ્રહી શકતો જ નથી કે છોડે. જીવ હું જ્ઞાનમય છું એ ભાન
ભૂલીને મમતા કરે, હું તેને લઈ શકું છું વગેરે માને અર્થાત્ જ્ઞાનને ભૂલીને ઈચ્છા કરે પણ કોઈ જીવ
પરનું કાંઈપણ કરી શકતો નથી; માત્ર એ જાતનો રાગ રાગીજીવને આવે છે. એમ બતાવવા પરના
ગ્રહણ–ત્યાગનો કર્ત્તા કહેવો તે કહેવામાત્ર છે. જેમ ભીંત ઉપર ભેંસ, ગાય આદિ પશુનું ચિત્ર છે તે
ચિત્રની ગાય નિશ્ચયથી કે વ્યવહારથી