માહ: ૨૪૮૯ : પ :
સ્વાનુભૂતિ– નિજ વૈભવ જે ત્રણલોકમાં બીજા કોઈને નથી એવી રત્નત્રયની પરિપૂર્ણ ઋદ્ધિ
તેમને જ પ્રગટ થઈ છે. વળી સિદ્ધપ્રભુ પોતાના અગુરુલઘુગુણદ્વારા દરેક સમયે અનંતગુણની ઋદ્ધિને
પોતામાં પ્રકાશ્યા કરે છે, પોતાના અનંતગુણની વૃદ્ધિ–નિર્મળતાને ધારણ કરવાવાળા છે “ભૂ” વૃદ્ધિના
અર્થમાં છે, તથા મંગળ, નિવાસ, સંપદા, અભિપ્રાય, શક્તિ, પ્રાદુર્ભાવ, ગતિ અર્થમાં પણ છે.
સ્વાનુભૂતિમાં ભૂ શબ્દ જુદો પાડી ઘણા અર્થ થાય છે. સંસારની ચાર ગતિથી વિલક્ષણ પાંચમી
અપરગતિ તે સર્વથા શુદ્ધ દશા પ્રાપ્ત આત્માની સિદ્ધગતિરૂપ સ્વાનુભૂતિ છે. એવા જિનેશ્વર સિદ્ધ
ભગવાને નમસ્કાર હો.
ચિત્સવભાવાય–સકલ વિમલ જ્ઞાનજ્યોતિ વડે સર્વને (સમસ્ત વિશ્વને) જાણે છે, કેમકે સકલ
જગત જ્ઞાન સમયમાં સમાઈ જાય છે– જણાઈ જાય છે.
સર્વભાવાન્તર+અચ્છિદે=સર્વ ભાવોને જાણવામાં વિચ્છેદ–અંતર–વિગ્રહ પડતો નથી, અથવા
સર્વ ભાવોને જેમાં વિચ્છેદ જણાતોનથી. સર્વદા, સર્વત્ર, સર્વથા સર્વને સમસ્ત પ્રકાર સહિત જાણે છે.
એવા અર્હંતસિદ્ધ પદાર્થ સમય છે તેમને નમસ્કાર હો.
પ્રથમ સમયે જ્ઞાન ઉપયોગ અને પછી બીજે સમયે દર્શન ઉપયોગ એમ તેઓને કોઈ કાળે
દર્શનજ્ઞાનનો વિચ્છેદ થતો નથી અથવા જ્ઞાનસુખાદિ સ્વરૂપનો કદિ નાશ થતો નથી એવા અર્હંત અને
સિદ્ધ પરમાત્મ પદાર્થને નમસ્કાર.
(૩) હવે આચાર્ય પરમેષ્ઠીને સમય પદાર્થપણે ઓળખીને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે, કે જેઓ
અંતરંગમાં શુદ્ધોપયોગરૂપ સાધનવડે પોતાના નિશ્ચય પંચાચારને પાળે છે તથા પાંચ ઈન્દ્રિયોનું દમન,
નવ પ્રકારે બ્રહ્મચર્યનું પાલન, ચાર કષાયોને જિતવા ઈત્યાદિ ૩૬ ગુણોના ધારક છે, સમ્યગ્જ્ઞાન
સમયદ્વારા જિન શુદ્ધાત્મ સન્મુખ સાવધાન રહે છે, અર્હંતસિદ્ધ આદિ ચેતન શુભ (–પવિત્ર) પદાર્થમાં
પોતાની સમિતિ=સમ્યક્ પ્રકારે યત્નાચાર રૂપ પરિણતિ, તે વડે આત્મસ્વરૂપની રમણતામાં વહે છે, જીવ
અજીવાદિ બધા પદાર્થોના ભેદ અને સ્વરૂપને સમજે છે એવા સમ્યક્ચારિત્રમય પંચાચારોનું સમ્યક્
પ્રકારે પાલન કરવાવાળા યોગીઓમાં મૂખ્ય આચાર્યને સમયસારપણે ઓળખીને નમસ્કાર કરું છું.
આચાર્યમાં આઠ બોલ– તેઓ અર્હંત સિદ્ધની જાતનો અંશે સ્વાત્માનુભવ કરે છે, અંશે મોહ
ક્ષોભ રહિત અને વીતરાગ વિજ્ઞાનતા સહિત છે; એમાં પાંચ પરમેષ્ઠીને સમયપદાર્થપણું નયવિભાગથી
લાગુ પડે છે; તથા સમયસાર એટલે નિર્મળ ભેદજ્ઞાન જ્યોતિદ્વારાસમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રમાં એક સાથે
આત્માને જાણે છે અને પરિણમન કરે છે એવા સમયસાર પદાર્થ સમય આચાર્ય છે, તેમને અમારા
નમસ્કાર હો, એમ આઠ બોલ આચાર્ય સમયના થયા.
તેમાં સ્વાનુભૂત્યા ચકાસતે– સ્વને યોગ્ય આત્માનુભવનો વૈભવ તથા ૩૬ ગુણથી શોભાયમાન
છે=પ્રકાશે છે. એવા જે આચાર્ય–ઉપાધ્યાય–સાધુ નિજ શુદ્ધાત્મામાં શાન્તિના વેદન સહિત છે, તેમાં પણ
સારરૂપ ૩૬ ગુણે શોભાયમાન એવા આચાર્યને નમસ્કાર હો.
ચ્ત્સ્વિભાવાય–જ્ઞાનસમય–જ્ઞાનગુણ–જ્ઞાનસ્વભાવરૂપ પરિણતિ, હિતાવહ ભાવને ધારણ
કરનારા આચાર્ય છે જેને શુદ્ધ અતીન્દ્રિય જ્ઞાન અનેઆનંદની સુધાધારા, સહજ જ્ઞાનધારા વહે છે એવા
આચાર્યને અમારા નમસ્કાર હો.
સર્વ ભાવાન્તરચ્છિદે–સ્વને યોગ્ય નિર્મળ ભાવશ્રુત જ્ઞાન દ્વારા સર્વને જાણે છે અને
સ્વસમયસ્થિત જ્ઞાનધારામાં વિચ્છેદ પડવા દેતા નથી એવા આચાર્ય સમયને અમારા નમસ્કાર હો.
(૪) હવે ઉપાધ્યાય કેવા છે કે સમય છે, સમયતે, શ્રિયતે, સમય એટલે શાસ્ત્ર સિદ્ધાંત તેને પ્રકાશે