: ૧૨ : આત્મધર્મ: ૨૪૦
રહિત એવો શુદ્ધઆત્મસ્વભાવ પ્રતીતમાં આવી જ જાય છે, એટલે તેને મિથ્યાત્વનો છેદ થઈને
સમ્યગ્દર્શન થાય છે; માટે મોક્ષતત્ત્વની પ્રતીત કરનાર સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે. ખરેખરી મોક્ષતત્ત્વની પ્રતીત
યથાર્થ પ્રતીત થતી નથી.
અરિહંતદેવની ઓળખાણ કહો કે મોક્ષતત્ત્વની પ્રતીત કહો, તે ઓળખાણ કે પ્રતીત કરવા
જનારને આત્મસ્વભાવમાં અંતર્મુખતા થઈને સમ્યગ્દર્શન થાય છે. માટે અરિહંતનું સ્વરૂપ બરાબર
જાણવું જોઈએ.
પ્રશ્ન:– અમારું ભેજું (મગજ) નાનું, તેમાં અરિહંત ભગવાનની આવડી મોટી વાત કેમ બેસે?
ઉત્તર:– અરે ભાઈ! તારો આત્મા નાનો નથી, અરિહંત ભગવાન જેવા જ સામર્થ્યવાળો મોટો
તારો આત્મા છે; તારા જ્ઞાનનું ભેજું એટલે કે તારા જ્ઞાનની તાકાત એવડી મોટી છે કે અરિહંત
ભગવાનને પણ તે પોતામાં જ્ઞેયપણે સમાવી દ્યે. માટે તારા આવા જ્ઞાનસામર્થ્યની પ્રતીત કરીને
અંતર્મુખ થા;–એમ કરવાની અરિહંત જેવો જ તારો આત્મા તને સ્વાનુભવથી જણાશે. તારાથી થઈ શકે
એવું આ કાર્ય છે.
પ્રશ્ન:– સમ્યગ્દર્શન સક્રિય છે કે નિષ્ક્રિય?
ઉત્તર:– વિકલ્પોને કરવારૂપ ક્રિયાનો તેમાં અભાવ હોવાથી તે નિષ્ક્રિય છે, અને પોતાના
સ્વરૂપની પ્રતીતિ કરવારૂપ ક્રિયા તેમાં હોવાથી તે સક્રિય છે.
પ્રશ્ન:– મોહમલ્લને શીઘ્ર જીતવાનો ઉપાય શું છે?
ઉત્તર:– જેવા અરિહંત પરમાત્મા છે તેવો જ પરમાર્થે મારો આત્મા છે–આવી પરમાર્થ દ્રષ્ટિથી
સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરવું તે જ મોહના નાશનો મૂળ ઉપાય છે.
પ્રશ્ન:– જેને પોતાના આત્મામાં મોહના નાશનો આવો ઉપાય પ્રગટ્યો હોય તેને શું થાય?
ઉત્તર:– તેને એમ નિઃશંક્તા થઈ જાય કે મોહના નાશનો ઉપાય મેં મેળવી લીધો છે, હવે હું
અલ્પકાળમાં જ મોહને નિર્મૂળ કરી નાંખીશ. મોહના નાશનો ઉપાય એટલે સમ્યગ્દર્શન થતાં જ
આત્માના આનંદના વેદન સહિત જીવને અંદરથી એવો ઝણકાર આવી જાય છે કે બસ, સિદ્ધપદનો માર્ગ
હાથ આવી ગયો..... સંસારનો હવે છેડો આવી ગયો..... અનાદિના દુઃખના દરિયામાંથી નીકળીને હવે
સુખના સમુદ્રમાં મેં પ્રવેશ કર્યો.
પ્રશ્ન:– પોતાના સમ્યગ્દર્શનની પોતાને ખબર પડે?
ઉત્તર:– હા, અંતરમાં અતીન્દ્રિય આનંદના આહ્લાદપૂર્વક–સ્વસંવેદનથી પોતાને નિઃસંદેહપણે
પોતાના સમ્યગ્દર્શનની ખબર પડે છે.
આરાધનાનો ઉત્સાહ
સમ્યક્ત્વાદિની આરાધનાની ભાવના કરવી, આરાધના પ્રત્યેનો ઉત્સાહ
વધારવો, આરાધક જીવો પ્રત્યે બહુમાનથી પ્રવર્તવું, ઈત્યાદિ સર્વપ્રકારના ઉદ્યમ વડે
આત્માને આરાધનામાં જોડવો, –એ મુનિઓનું તેમજ શ્રાવકોનું સર્વેનું કર્તવ્ય છે.
આરાધનાને પામેલા જીવોનું દર્શન અને સત્સમાગમ આરાધના પ્રત્યે ઉત્સાહ જગાડે છે.