ः ४ः आत्मधर्मः २४२–२४३
चिह्नद्वारा पण जणातो नथी. अतीन्द्रिय आत्मानुं चिह्न इन्द्रियोवडे केम जणाय?
इन्द्रियगम्य तो जड चिह्न होय, पण चैतन्यनुं चिह्न इन्द्रियगम्य केम होय? कानवडे
भाषा संभळाय, त्यां भाषा कांइ आत्मानुं चिह्न नथी, ते तो जडनुं चिह्न छे.
बीजाओ वडे मात्र अनुमान द्वारा जणाय–एवो आत्मा नथी. जुओ, आमां
अचिंत्य वात छे; ज्ञानी धर्मात्माने केम ओळखवा–तेनी अद्भुत वात आ चोथा
बोलमां आवी जाय छे; पोताने स्वसंवेदन थया वगर, सामा ज्ञानीना आत्मानी खरी
ओळखाण थती नथी.
अहा, संतोए हृदयनी वात बहारमां मूकी दीधी छे,
जगत उपर महान उपकार कर्यो छे.
भाई, चैतन्यरतननी अचिंत्य किंमत केम थाय तेनी आ वात छे. सामो आत्मा
ज्ञानी–धर्मात्मा छे ते कई रीते ओळखशो? ओळखाय तो खरा, पण कइ रीते ओळखाय?
आत्मानी के धर्मात्मानी खरी ओळखाण ज्ञानस्वभाव तरफ झूकीने ज थाय छे, इन्द्रियो
तरफ झूकीने, के एकला अनुमानवडे ते ओळखाण थती नथी. रागना संगथी ने इन्द्रियोना
संगथी जराक दूर थइने ज आत्मानी के देव–गुरु–धर्मात्मानी ओळखाण थइ शके छे. पण
‘आ आत्मा आम बोले छे, आम चाले छे, शांत देखाय छे माटे ते धर्मात्मा छे’–एम
मात्र बोल–चाल उपरथी ज्ञानीनी ओळखाण खरेखर थइ शकती नथी. ज्यारे रागथी
जराक जुदो पडीने ज्ञानस्वरूपी आत्मानो निर्णय कर्यो त्यारे पोताने खरी
ओळखाण थइ के देव केवा? गुरु केवा? धर्मात्मा केवा? अने ज्यारे एवी खरी
ओळखाण थइ त्यारे ज खरो प्रमोद जाग्यो! अहा, अनंतकाळमां आवा परमार्थस्वरूपे
ज्ञानीने ओळख्या नथी, भगवानने ओळख्या नथी, गुरुने ओळख्या नथी, के देव–गुरुनी
वाणी (शास्त्र)ना रहस्यने ओळख्युं नथी.
बार अंगना शब्दोमां कांइ आत्मा नथी, ने ते शब्दोवडे आत्मा जणातो नथी,
आत्मा तो स्वसंवेदन वडे जणाय छे. आम तो एकेक गाथामां आत्मा बताव्यो छे–पण
स्वसंवेदन करे तेने तेनी खबर पडे. स्वसंवेदन वगर बार अंगनुं रहस्य समजाय नहीं.
स्वसंवेदन वगर भले लौकिक भणतर भणी जाय पण आत्माने जाणवा माटे ते कांइ साधन
नथी; अरे शास्त्रभणतर पण स्वसंवेदन वगर लौकिक भणतर जेवुं ज छे.
कोइ कहे के अमे घणुं भण्या, ने मोटा मोटा भाषण करीने घणाने समजावी
दइए, ने बीजा अमुक तो एकला पोतानुं ज करे छे; घणाने समजावे तो ज्ञानी साचा–
एम कहेनार खरेखर मूढ छे, तेने ज्ञानीनी खबर नथी. अरे बापा! ज्ञानीनी दशा शुं छे
तेनी तने खबर नथी. ज्ञानीनी खरी ओळखाण माटे पण कोइ अपूर्व पात्रता होय
त्यारे ओळखाय छे. ज्ञानीने ओळखे ने पोतामां स्वसंवेदन न थाय एम बने ज
नहीं. ज्ञानीने खरेखर जाणनार जीव पोते पण ते ज्ञानीनी नातमां भळी जाय छे.
भगवानना मार्गमां भळेलो जीव ज भगवानने खरेखर