Atmadharma magazine - Ank 246
(Year 21 - Vir Nirvana Samvat 2490, A.D. 1964).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 31 of 37

background image
: ૨૮ : આત્મધર્મ : પ્ર. ચૈત્ર:
ગુણસ્થાનોની તો વાત શું કહેવી? માટે ઔદયિકભાવના ભરોસે જ્ઞાન નથી. જ્ઞાન
સ્વશક્તિપ્રમાણ છે. (જુઓ પરમાર્થવચનિકા: મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક પાનું ૩૫૬)
બધા જ્ઞાનીને બહારનો યોગ સરખો જ હોય કે વિકલ્પો સરખા જ હોય–એમ
કોઈ જીવ હજારો માણસોની સભામાં ભાષણની ઝપટ બોલાવતો હોય ને
પાણીના પૂરની જેમ શાસ્રોનું ભણતર હોય, છતાં મોટો મૂઢ ને અનંતસંસારી હોય; ત્યારે
બીજી તરફ નિર્વિકલ્પ આત્મઅનુભૂતિના આનંદમાં ઝૂલતા મહા ભાવલિંગી સંત હોય,
ને પ્રશ્નનો જવાબ દેતાંય કદાચ ન આવડે, –ત્યાં મૂઢ જીવ એમ કહેશે કે આને આ જવાબ
દેતા ન આવડયું માટે તેને જ્ઞાનચેતના નહિ હોય! –અરે મૂઢ! તું ચારગતિમાં મરી
જઈશ. જ્ઞાન–ચેતના શું છે તેની તને ખબર નથી. જ્ઞાનચેતના તો અંદર આત્માને
ચેતવાનું કામ કરે કે વાણીનું કામ કરે? ‘મા રુષ, મા તુષ’ એટલા શબ્દ પણ યાદ ન
રહ્યા છતાં અંતરની જ્ઞાનચેતના એટલી ઉગ્ર હતી કે શિવભૂતિ મુનિ કેવળજ્ઞાન પામ્યા.
તું કઈ રીતે અનુમાન કરીશ એની જ્ઞાનચેતનાનું? હજી પોતામાં જ જેને રાગથી ભિન્ન
જ્ઞાનચેતના પ્રગટી નથી તે બીજાનું અનુમાન ક્યાંથી કરી શકશે? પોતાના
સ્વસંવેદનચક્ષુ જેને ઉઘડ્યા નથી તે બીજાને ક્યાંથી દેખશે?
જગતના જીવો બહારની ક્રિયાથી ધર્મનું અનુમાન કરે છે. પણ એ રીતે ધર્મનું કે
ધર્માત્માનું સાચું અનુમાન થઈ શકતું નથી. આ બોલમાં આચાર્યદેવે ધર્મની અને ધર્મીની
ઓળખાણની રીત જગત પાસે ખુલ્લી મુકી છે.
અહા, આ ચોથા બોલમાં તો ઘણું ઘણું રહસ્ય ભર્યું છે. સંતોએ જંગલમાં બેઠા
બેઠા ચૈતન્યના નિધાન પોતે અનુભવીને જગત સમક્ષ ખુલ્લા મુકયા છે, જેને ઓળખતા
સાધકપણું થાય ને સિદ્ધના ભેટા થાય. પોતાના આત્માની ઓળખાણ થાય તો જ્ઞાની
ધર્માત્મા પ્રત્યે કે દેવ–ગુરુ પ્રત્યે ખરેખરો પ્રમોદ અને ભક્તિ ઊછળે. ઓળખાણ વગર
ખરો પ્રેમ કે ભક્તિ