: પ્ર. ચૈત્ર : આત્મધર્મ : ૩ :
ઉમરાળામાં ગુરુદેવનું પ્રવચન
તા. ર–૪–૬૪ના રોજ ગુરુદેવ
જન્મધામ ઉમરાળામાં પધારતાં
ઉમરાળાની જનતાએ આનંદપૂર્વક
સ્વાગત કર્યું હતું; અને બપોરના
પ્રવચનમાં હજાર જેટલા માણસો
આવેલા, તેમાં ગ્રામ્યજનતા પણ
સમજી શકે એવો સુગમ–અધ્યાત્મ
ઉપદેશ ગુરુદેવે આપ્યો હતો.
આ સમયસાર એક આત્મશાસ્ત્ર છે. આત્મામાં પૂર્ણ જ્ઞાન ને પૂર્ણ આનંદ
શક્તિરૂપે ભર્યો છે, તેનું ભાન પ્રગટ કરીને, તેમાંથી પૂર્ણ જ્ઞાનદશા પ્રગટ કરી તે સર્વજ્ઞ
પરમાત્મા થયા. આ દરેક આત્મા પણ એવા જ સ્વભાવવાળો છે, પણ પોતે પોતાને
ભૂલીને ચારગતિમાં અનંતકાળથી રખડી રહ્યો છે. આ આત્મા દેહથી ભિન્ન ને વિકારથી
ભિન્ન શું ચીજ છે–તેના ભાન વગર બધી સાધના જૂઠી છે. આત્મા સચ્ચિદાનંદસ્વરૂપ છે.
આત્માનો કદી નાશ નથી. આ દેહ દેખાય છે તે કાંઈ આત્મા નથી; શબ્દો બોલાય તે પણ
કાંઈ આત્મા નથી. પુણ્ય–પાપની શુભ–અશુભ લાગણી જીવ કરે તેના ફળમાં તેને
અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ સામગ્રી મળે, પણ તેનાથી કાંઈ ચોરાશીના અવતારનો અંત ન
આવે. આત્માની શક્તિમાં પડેલી પૂર્ણ આનંદદશા પ્રગટ થયા તેનું નામ મુક્તિ છે.
એકવાર આવી મુક્તિ થયા પછી ફરીને અવતાર ન હોય. પણ તેને માટે એકવાર
આત્માના સ્વરૂપની સમજણ કરવી જોઈએ. તેથી કહે છે કે:–
જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના, પામ્યો દુઃખ અનંત,
સમજાવ્યું તે પદ નમું, શ્રી સદ્ગુરુ ભગવંત,