Atmadharma magazine - Ank 249
(Year 21 - Vir Nirvana Samvat 2490, A.D. 1964).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 31 of 35

background image
ઃ ૨૮ઃ અષાઢઃ ૨૪૯૦
તે નિજસ્વભાવ તરફ વળતો થકો, બંધોથી વિરમે છે,–એટલે તે કર્મોથી મુક્ત થાય છે. આ
સિવાય બીજી રીતથી મુક્તિ થતી નથી; આ એક જ મોક્ષનો ઉપાય હોવાનો નિયમ છે.
આત્મા તો નિર્વિકાર ચૈતન્યચમત્કારથી ભરેલો છે. ચોસઠ ઋદ્ધિમાં કેવળજ્ઞાનાદિ
ઋદ્ધિ આવે છે તે આત્માની ખરી ઋદ્ધિ છે; મુનિઓને સ્વરૂપ સાધતા સાધતા બહારની
પણ રસઋદ્ધિ વગેરે અનેક ઋદ્ધિ–લબ્ધિઓ પ્રગટે પણ ચૈતન્યચમત્કાર પાસે જગતના
બીજા કોઇ ચમત્કાર કે ઋદ્ધિની મહત્તા તેમને નથી. નિર્દોષતા ને વીતરાગતા જેમાં ભરી
છે–એવો આત્મા બંધભાવોથી અત્યંત જુદો છે. રાગાદિ દોષો તે તો બંધનો સ્વભાવ છે,
તે આત્માનો સ્વભાવ નથી. આત્માનો સ્વભાવ તો ચૈતન્યભાવથી જ સર્વત્ર ભરેલો છે.
અરે જીવ! એકવાર જ્ઞાનને અંદરમાં ઊંડું ઉતારીને આવી વહેંચણી તો કર. તારા
ચૈતન્યચમત્કારમાં વિકારનો પ્રવેશ નથી, પણ અનંતા ગુણો તારા ચૈતન્યચમત્કારમાં
સમાય છે, ને કેવળજ્ઞાનાદિ અનંત ઋદ્ધિ તારા ચૈતન્યચમત્કારમાં સમાય છે. જગતને
બહારના ચમત્કારનો મહિમા આવે છે કે સોમા સતીના શીલના પ્રતાપે સર્પનો હાર બની
ગયો, ભક્તિથી જેલના તાળાં તૂટી ગયા, વગેરે;–પરંતુ ચૈતન્યના ગુપ્ત ચમત્કારમાં બેહદ
સ્વભાવસામર્થ્ય ભર્યું છે–તે પોતાના ચમત્કારનો મહિમા પોતાને આવતો નથી. સ્વભાવ
શું ચીજ છે ને પરભાવરૂપ બંધભાવ કઇ રીતે ભિન્ન છે તે જાણે તો બંધનથી પાછો
વળીને સ્વભાવ તરફ વળે ને મોક્ષઉપાય પ્રગટે.
સ્વભાવ અને બંધભાવને જુદા જાણીને સ્વભાવ તરફ વળે તો બંધનથી છૂટે;
પણ જો સ્વભાવ તરફ ન વળે ને બંધના વિચારમાં જ રોકાઇ રહે–તો બંધનથી છૂટે નહિ.
જે જીવ બંધભાવને અને આત્મસ્વભાવને ખરેખર જુદા ઓળખે તે જીવ બંધથી પાછો
ફરીને સ્વભાવ તરફ વળ્‌યા વગર રહે જ નહિ. જો એમ ન થાય તો તેણે ખરેખર બન્નેને
જુદા જાણ્યા જ નથી, ભેદજ્ઞાન કર્યું જ નથી.
જુઓ, આ નિશ્ચય મોક્ષમાર્ગની વાત છે, નિયમથી મોક્ષનો ઉપાય શું છે–તેની આ
વાત છે. આત્મસ્વભાવને બંધનથી ભિન્ન જાણવો, ભિન્ન શ્રદ્ધવો ને ભિન્ન પરિણમવું–એવું
જે દ્વિધાકરણ તે એક જ નિયમથી મોક્ષકારણ છે, બીજું કોઇ મોક્ષકારણ નથી.
હવે મુમુક્ષુ શિષ્ય પૂછે છે કે પ્રભો! આપે દ્વિધાકરણને જ મોક્ષનું કારણ કહ્યું–તો
તે દ્વિધાકરણ સાધન શું? કયા સાધનથી આત્મા અને બંધને જુદા કરવા? એવું પૂછનાર
શિષ્યને આચાર્યદેવ સાધન બતાવતાં કહે છે કેઃ આત્મા અને બંધને ભિન્ન કરવામાં
ભગવતી પ્રજ્ઞા જ સાધન છે. કેમકે બીજા કોઇ ભિન્ન સાધનનો અભાવ છે–