Atmadharma magazine - Ank 251
(Year 21 - Vir Nirvana Samvat 2490, A.D. 1964).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 29

background image
: ૬ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :
ચિદાનંદસ્વભાવની શ્રદ્ધા કે અનુભવ કરવામાં મને પરદ્રવ્ય કાંઈ પણ મદદરૂપ છે
કે વ્યવહારનો આશ્રય કંઈ મદદરૂપ છે–એમ કોઈ માને તો તે જીવ નિઃશંકપણે
મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. હું તો જ્ઞાનસ્વભાવ જ છું ને જ્ઞાનસ્વભાવના અવલંબનથી જ તેની શ્રદ્ધા
ને અનુભવ થાય છે, તેમાં બહારનું બીજું કોઈનું અવલંબન નથી.
જેમ ધૂળના ઢગલાની વચ્ચે શુદ્ધ સ્ફટિકમણિ પડ્યો હોય–ત્યાં કાંઈ તે સ્ફટિકમણિ
ધૂળના ઢગ સાથે એકમેક થઈ ગયો નથી; તેમ ધૂળના ઢગ જેવો જે આ પુદ્ગલનો પિંડ
(શરીર) તેની વચ્ચે ચૈતન્યચિંતામણિ પડ્યો છે, તે કાંઈ પુદ્ગલના પિંડ સાથે એકમેક થયો
નથી. સંયોગના ઢગલા વચ્ચે ચૈતન્યભગવાન કાંઈ ઢંકાઈ ગયો નથી. એક પરમાણુ કે
ત્રિલોકનાથ પરમાત્મા, એ બધાય પરદ્રવ્યોથી મારો આત્મા જુદો છે; અરે, સૂક્ષ્મ રાગની
વૃત્તિઓ (ગુણભેદના વ્યવહારની વૃત્તિઓ) તેનાથી પણ ચિદાનંદસ્વભાવ જુદો ને જુદો છે–
આવા આત્માને શ્રદ્ધા–જ્ઞાનમાં લ્યે તે જ જ્ઞાની છે. આઠમી ગાથામાં કહ્યું છે કે દર્શન–જ્ઞાન–
ચારિત્રના ભેદરૂપ વ્યવહાર વચ્ચે આવે છે પણ તે અનુસરવાયોગ્ય નથી, વ્યવહારના
અનુસરણથી કાંઈ પરમાર્થનો અનુભવ થતો નથી. માટે કહે છે કે બુધજનોએ આત્મજ્ઞાન
સિવાયના બીજા કાર્યમાં તત્પર ન થવું. વ્યવહાર વચ્ચે આવે પણ એ વ્યવહાર કાંઈ લંબાવવા
જેવો નથી, તેની હોંશ કરવા જેવી નથી. જેમ મુનિઓ લૌકિક કાર્યોનો બોજો માથે રાખતા નથી,
તેમ જ્ઞાની ધર્માત્મા વ્યવહારના અવલંબનનો બોજો રાખતા નથી એટલે કે આ વ્યવહારના
અવલંબનથી મને લાભ થશે કે આ વ્યવહારના અવલંબનમાં મારે લાંબો કાળ રોકાવું પડશે–
એવી ભાવના જ્ઞાનીને નથી. મારા એક પરમાર્થ સ્વભાવમાં જ હું તત્પર છું, તેના જ
અવલંબનમાં હોંશ–ઉત્સાહ ને ભાવના છે.
જે સમ્યગ્દર્શન રહિત છે તે જ પરભાવની હોંશ કરે છે ને તે જ ‘પરદ્રવ્ય મારું’ એમ
માને છે. અરે, ચૈતન્યગોળો પવિત્ર શુદ્ધ, તેમાં અજ્ઞાની રાગની ચીકાશ ચોંટાડે છે. અરે, મારા
ચૈતન્યમાં રાગની ચીકાશ નથી; મારા ચૈતન્યતત્ત્વ ઉપર પરભાવનો બોજો નથી, આવી શ્રદ્ધા
કરીને સ્વસન્મુખ થાય તો આત્મા તદ્ન હળવો થઈ જાય. જ્યાં અકર્તાપણું પ્રગટ્યું ને આત્મા
સાક્ષીપણે–જ્ઞાતાભાવે જ પરિણમ્યો–ત્યાં તેને શી ચિન્તા? અને શેનો બોજો? બધોય બોજો
એના માથેથી ઊતરી ગયો....ને છૂટકારાની હવા એને સ્પર્શી.
અરે જીવ! સંતોએ તને તારી જ્ઞાનનિધિ બતાવી, હવે તું એકલો એકાંતમાં
(એટલે કે સ્વભાવની ગૂફામાં) જઈને તે જ્ઞાનનિધિને ભોગવજે. કેમકે જગતમાં તો
અનેક પ્રકારના વિધવિધ પ્રકૃતિના જીવો છે; કોઈને રુચે, કોઈને ન રુચે, ત્યાં તું કોઈની
સાથે વાદવિવાદમાં પડીશ નહિ, ને સ્વઘરમાં બેઠોબેઠો અંતરમાં તારી જ્ઞાનનિધિને
ભોગવજે... સ્વભાવ–સન્મુખ થવામાં તત્પર થજે; જગત સામે જોવા રોકાઈશ નહિ.