: કારતક : : ૧૯ :
* હે જીવ! તારે જિનરંજન કરવું છે? કે જનરંજન?
જિનેન્દ્રભગવાને કહેલો જે વીતરાગી સમ્યક્માર્ગ તેને ઓળખીને
જેણે શુદ્ધદ્રષ્ટિ પ્રગટ કરી તેણે ખરું જિનરંજન કર્યું, તેણે ભગવાનને
પ્રસન્ન કર્યા, તે અલ્પકાળે મોક્ષને સાધશે. અને જે જીવ લોકરંજન
કરવા રાગથી ધર્મ મનાવીને વિપરીતતત્ત્વની પ્રરુપણા કરે છે તે
ભગવાનના માર્ગનો દ્રોહી છે ને તે દુર્ગતિમાં પડે છે.....હે ભાઈ,
પહેલાં સાચો માર્ગ સમજીને સમ્યગ્જ્ઞાન પ્રગટ કર. અહો,
ભવ્યજીવની સાચી આંખ તો સમ્યગ્જ્ઞાન છે.
(શ્રી તારણસ્વામી રચિત શ્રાવકાચાર
ઉપરના પ્રવચનોમાંથી: આસોમાસ)
શ્રાવકના આચાર અથવા શ્રાવકના ધર્મ તેમાં સૌથી પ્રથમ આચાર સમ્યગ્દર્શન
છે. દર્શનઆચાર પૂર્વક જ ચારિત્રઆચાર હોય છે. તે સમ્યગ્દર્શન શું છે તેની આ વાત
છે. સાતતત્ત્વો કે છ દ્રવ્યો તેમાં શુદ્ધ જીવને દેખવો તે શુદ્ધ દર્શન છે; આવા શુદ્ધ
સમ્યગ્દર્શન સહિત જ શ્રાવકધર્મ હોય છે. સમ્યગ્દર્શનને અવલંબન કોનું? શુદ્ધ આત્મા જ
તેનું અવલંબન છે. આત્માનો સ્વભાવ રાગ વગરનો છે, અજીવથી ભિન્ન છે; રાગનું કે
અજીવનું અવલંબન તે સમ્યક્ત્વનું સાધન નથી. પરાલંબી શ્રદ્ધા તે વ્યવહારશ્રદ્ધા છે,
નિશ્ચયશ્રદ્ધામાં પરાવલંબન નથી, એ તો સ્વાશ્રિતભાવ છે.
એક વિકલ્પનું પણ જેમાં કર્તૃત્વ નથી–એવું શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય, તેના નિર્વિકલ્પ
અનુભવથી જેણે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કર્યું તેની જ નવતત્ત્વની, છ દ્રવ્યની કે
દેવગુરુશાસ્ત્રની શ્રદ્ધાને વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શન કહેવાય છે.
શ્રી તારણસ્વામી કહે છે કે અરે! લોકરંજન કરવા જે વિપરીત તત્ત્વની પ્રરુપણા
ભાન નથી ને રાગના પોષણનો ઉપદેશ દેવામાં તત્પર છે તેવા જીવો જનરંજન કરે છે પણ