એવું વસ્તુસ્વરૂપ જાણ કે જેથી તારા જન્મ–મરણનો અંત
આવે. જગતથી જુદો પડી આત્મપ્રયોજન સાધવામાં
કરવાયોગ્ય ચિદાનંદપ્રભુ આત્મા જ છે. જ્ઞાની કહે છે કે
આ જગતમાં કોઈ દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યના પરિણામને
ઉપજાવતું હોય–એમ અમને તો દેખાતું નથી, કેમકે અમે
વસ્તુસ્વરૂપને જોનારા છીએ. એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યરૂપ
થતું અજ્ઞાનીને ભ્રમદ્રષ્ટિથી જ દેખાય છે,–એ કાંઈ
વસ્તુસ્વરૂપ નથી. અરે જીવ! એ ભ્રમણા છોડ ને
વસ્તુસ્વરૂપ જાણ. જડ–ચેતનનું અત્યંત ભિન્ન
વસ્તુસ્વરૂપ પ્રસિદ્ધ કરીને આચાર્યભગવંતોએ જગત
તન્મયપણે ન વર્તતો થકો તે રાગાદિનો કર્તા થતો નથી. અને જેને એવું ભેદજ્ઞાન નથી
તે અજ્ઞાની જ્ઞાન સાથે રાગને પણ એકમેક કરતો થકો સ્વયમેવ અજ્ઞાનભાવથી
રાગાદિનો કર્તા થાય છે,–પણ કાંઈ પરદ્રવ્ય તેને રાગાદિ કરાવતું નથી. અહા, આવી
સ્પષ્ટ વાત કરીને આચાર્યદેવ કહે છે કે તત્ત્વદ્રષ્ટિથી જોતાં, રાગદ્વેષને ઉપજાવનારું અન્ય
દ્રવ્ય જરાય દેખાતું નથી; પરદ્રવ્ય આત્માના ભાવમાં કાંઈ પણ કરે એમ વસ્તુસ્વરૂપમાં
રાગદ્વેષ કરાવનારું માને તો માનો, પરંતુ વસ્તુસ્વરૂપ તો એવું નથી. વસ્તુસ્વરૂપમાં તો
સર્વ દ્રવ્યોની ઉત્પત્તિ પોતાના સ્વરૂપથી જ થતી અંતરંગમાં અત્યંત પ્રગટ પ્રકાશે છે.
બહારની દ્રષ્ટિથી જોનારને જ કોઈ દ્રવ્યઅન્ય દ્રવ્યનું કર્તા પ્રતિભાસે છે, અંતરંગ દ્રષ્ટિથી
જોનારને તો એવું જરા પણ દેખાતું નથી.