Atmadharma magazine - Ank 253
(Year 22 - Vir Nirvana Samvat 2491, A.D. 1965).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 32 of 45

background image
: કારતક : : ૨૯ :
ભેદજ્ઞાન વડે
મોહવશ ઉપયોગને પરદ્રવ્યમાં જ ભમાવી ભમાવીને રાગ–દ્વેષથી સદાય
વ્યાકુળ વર્તતો જીવ સંસારમાં એક ક્ષણ પણ શાંતભાવને આસ્વાદતો નથી. જો
ભેદજ્ઞાન કરીને પરથી ભિન્ન સ્વદ્રવ્યને દેખે તો રાગ–દ્વેષથી છૂટીને તેનું જ્ઞાન
પરમ ઉપશમને પામે, ને ચૈતન્યના કોઈ અચિંત્ય શાંતભાવનું વેદન થાય.
આવા ઉપશમની પ્રાપ્તિનો ઉપાય બતાવતાં ભગવંત આચાર્યો કહે છે કે ભાઈ,
તું તો જ્ઞાન છો...તારા જ્ઞાનસૂર્યમાંથી તો જાણવાના કિરણો છૂટે છે,
જ્ઞાનસૂર્યમાંથી કાંઈ રાગ–દ્વેષના કિરણો નથી ફૂટતા. અને પરદ્રવ્ય પણ કાંઈ
તારા જ્ઞાનમાં રાગદ્વેષ કરાવતું નથી. તું તારા જ્ઞાનને જ્ઞાનપણે જ રાખ ને
રાગ–દ્વેષ ન થવા દે, તો જગતમાં કોઈની તાકાત નથી કે તને રાગ–દ્વેષ કરાવે.
સ્વાધીન જ્ઞાનને જગતની કોઈ વસ્તુ લલચાવી શકે નહિ કે ડગાવી શકે નહિ.
રાગદ્વેષ કરવા તે જ્ઞાનનું કાર્ય નથી, જ્ઞાનનું કાર્ય તો ઉપશાંત ભાવરૂપ રહેવાનું
છે. આમ ભિન્ન જ્ઞાનના અનુભવથી જ્ઞાનીને વીતરાગભાવરૂપ ઉપશમની
પ્રાપ્તિ થાય છે. વાહ! જુઓ...આ પોન્નૂરહીલ ઉપરથી કુંદકુંદાચાર્યદેવે આપેલો
વીતરાગ સન્દેશ!
(આસો વદ ચોથ સમયસાર: સર્વવિશુદ્ધજ્ઞાન–અધિકાર પરના પ્રવચનોમાંથી)
* * *
આ જગતમાં એવી વસ્તુસ્થિતિ પ્રસિદ્ધ છે કે જીવના ગુણ–પર્યાયો જીવમાં, ને
અજીવના ગુણ–પર્યાયો અજીવમાં; કોઈ દ્રવ્યના ગુણ–પર્યાયને અન્યદ્રવ્ય જરા પણ
ઉપજાવી શકતું નથી. આ રીતે કોઈ દ્રવ્યને બીજા દ્રવ્ય સાથે જરા પણ સંબંધ નથી.
હવે, આ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા છે, તે જ્ઞાનપર્યાય વડે પરનો પણ જાણનાર છે; પણ
તેથી કાંઈ પર દ્રવ્ય તેને રાગ કે દ્વેષ ઉપજાવતું નથી. જગતમાં અચેતન પુદ્ગલો વિવિધ
વચનો રૂપે પરિણમે ત્યાં તે વચનો કાંઈ જીવના ઉપયોગને પરાણે પોતાના તરફ ખેંચતા
નથી; જીવ જ સ્વરૂપમાંથી ડગીને જ્ઞાનની સાથે રાગદ્વેષ કરે છે, અને આ જીવે આવા
વચનોથી મારી નિંદા કરી અગર આ જીવે આવા વચનોથી મારી સ્તુતિ કરી–એવી
મિથ્યાબુદ્ધિ વડે અજ્ઞાની રાગ–દ્વેષરૂપ પરિણમે છે. અરે ભાઈ, તારા ઉપયોગને તું
ઉપશમભાવમાં રાખ,