: પોષ : : ૧પ :
વીરાગી વરાંગના
વૈરાગ્ય–ઉદ્ગારો
બાવીસમા તીર્થંકર નેમપ્રભુના વખતમાં ‘વરાંગ’ નામના
રાજકુમાર થયા; રાજ્યાભિષેક, અનેક સંકટો, મહાન પુણ્યોદય,
સમ્યક્ત્વસહિત શ્રાવકવ્રતોનું ગ્રહણ, જિનમંદિર–મહોત્સવ, તત્ત્વોપદેશ
વગેરે અનેક પ્રસંગો બાદ, એકવાર તારો ખરતો દેખીને વરાંગકુમાર
વૈરાગ્ય પામે છે ને વરદત્તકેવળી પાસે દીક્ષા લેવા જાય છે–તે પ્રસંગે તેના
કેટલાક વૈરાગ્યઉદ્ગારો.
(વરાંગચરિત્રમાંથી)
કુટુંબ–કબીલા કે પ્રેમીજનો મને માત્ર ભોજનાદિ સાધારણ કાર્યોમાં જ સાથ
આપી શકે છે, મૃત્યુ સમયે તો તે બધા વ્યર્થ છે; તેમજ ધર્મકાર્યમાં પણ તે સાથ આપી
શકતા નથી,–તો એનાથી મારું શું ભલું થવાનું છે? તેમજ તેઓ જ્યારે તેમના કર્મ
અનુસાર ધકેલાઈ જશે ત્યારે હું પણ તેને અટકાવવા કે બચાવવા સમર્થ નથી. જીવના
સાચા સાથીદાર તો તે જ છે કે જે ધર્મમાર્ગમાં સાથ આપે છે.
જ્યારે ભવનમાં આગ લાગી જાય ત્યારે સમજદાર મનુષ્ય બહાર ભાગવાનો
પ્રયત્ન કરે છે, પણ જે શત્રુ હોય છે તે તેને પકડીને ફરી તે આગમાં ફેંકે છે. તેમ, વૈરાગી
વરાંગ કહે છે કે મોહની જ્વાળાથી ભડભડતો આ સંસાર, તે સંસારદુઃખની
અગ્નિજ્વાળાથી હું બહાર નીકળવા માંગુ છું, તો હે મહારાજ! (પિતાજી!) કોઈ શત્રુની
જેમ આપ મને ફરી તે અગ્નિજ્વાળામાં ન ફેંકશો, ઘરમાં રહેવાનું ન કહેશો.
એ જ રીતે મોજાંઓથી ઊછળતા ભીષણસમુદ્ર વચ્ચેથી અથાગ પ્રયત્નપૂર્વક
તરતો તરતો કોઈ પુરુષ કિનારા સુધી આવ્યો અને કોઈ શત્રુ ધક્કો દઈને પાછો સમુદ્રમાં
હડસેલે, તેમ હે પિતાજી! દુર્ગતિનાં દુઃખોથી ભરેલા આ ઘોર સંસારસમુદ્રમાં અનાદિથી
ડુબેલો હું વૈરાગ્ય વડે અત્યારે માંડમાંડ કિનારા પર આવ્યો છું, તો ફરીને આપ મને એ
સંસારસમુદ્રમાં ન પાડો.
કોઈ મનુષ્ય શુદ્ધ–સ્વાદિષ્ટ–સ્વચ્છ અમૃત જેવા મિષ્ટાન્ન જમતો હોય ને શત્રુ
તેમાં ઝેર ભેળવી દે, તેમ હું અત્યારે સંસારથી અત્યંત વિરક્ત થઈને, મારા અંતરમાં
ધર્મરૂપી પરમ અમૃતનું ભોજન લેવા તત્પર થયો છું, તે વખતે તેમાં રાજ્યલક્ષ્મીના
ભોગવટાનું વિષ ભેળવીને આપ શત્રુકાર્ય ન કરશો.